تبیین اهمیّت جنبه‌های بلاغی در تصحیح متون (با تکیه بر صنعت ایهام)

Abstract

در مقالة حاضر تلاش کرده‌ایم به این پرسش پاسخ دهیم که آیا پس از تأیید اصالت نسخ به‌دست‌آمده از یک اثر ادبی و ثبت اختلافات آن‌ها، توجّه به جنبه‌های بلاغی متون می‌تواند مصحّح را یاری‌رسان باشد؟ مزایا و معایب این نگرش چیست؟ به این منظور ابتدا نگاهی مختصر به پیوند تصحیح متون (در سبک‌های مختلف) و جنبه‌های بلاغی انداخته‌ایم و پس از تبیین مبانی پژوهش، از بین جنبه‌های بلاغی گوناگون، «ایهام» را برگزیده‌ایم و ضبط‌های مختلف شاعران ایهام‌پرداز را با این سنجه محک زده‌ایم و نشان داده‌ایم که گاهی مصحّحان و شارحان متون، به‌سبب بی‌توجّهی به صنعت مذکور، و یا به‌علّت ناشناخته و متروک‌بودن برخی از معانی ایهامی کلمات، ضبط برتر را به حاشیه برده‌اند و ضبط مرجوح را در متن قرار داده‌اند.