«لیکن این هست که این نسخه سقیم افتادست» تصحیح یک ترکیب (گنج قناعت) در غزلیات حافظ و ابیاتی از دیگر شعرا

Abstract

نگداشتن نقطه و سرکج (سرکش) در نسخ قدیمی از طرف کاتبان، هم برای کاتبان و هم برای مصححان و محققان دردسرهایی را خلق کرده­است. این علاوه بر تغییر تعمدی شاعرانی چون حافظ در اشعار خود و دستبرد تعمدی کاتبان امانت­خوار در اشعار شعراست. نگذاشتن سرکج در دیوان حافظ در دو موضع و چند بیت مورد ادعای نگارنده در متن شعرای دیگر، باعث به اشتباه افتادن مصححان گردیده­است. به خاطر همین موضوع (نگذاشتن سرکج)، در دو جا تعبیر «گنج قناعت» در دیوان حافظ به شکل «کنج قناعت» تصحیح و ثبت شده­است. اما با توجه به شرایط کتابت و با در نظر گرفتن معنا و شرایط شعری در متن و همچنین در نظر گرفتن سابقة رواییِ ترکیب که در چندین حدیث به شکل «القناعه کنزٌ» آمده­است، ترکیب درست همان «گنج قناعت» است که در دیوان حافظ در یک مورد برای جناس­سازی و در یک مورد وجود عبارت هم­شکل «کنج دنیا» باعث تصحیح سقیم گردیده­است. این معضل (کنج قناعت) در چند موضع از شعرای دیگر هم وارد شده­است.