بررسی تطبیقی دو چاپ متفاوت از شاهنامۀ فردوسی بر مبنای علم معانی

Abstract

مقالۀ حاضر می‌‌کوشد برای بررسی چاپ‌‌های متفاوت از متون ادبی، با نگاهی مبتنی بر بلاغت، فرضیه‌‌ای پیشنهاد کند. پـرسش این است که علم معانی ضبط‌‌های مختار کدام چاپ را بیشتر تأیید می‌‌کند؟ فرضیۀ پیشنهادی این است که در مقایسۀ چاپ‌های متفاوت متون ادبی، می‌‌توان موازین علم معانی را به کار گرفت؛ هر چند می‌‌دانیم هر ضبطی را هم که نـسخه‌شناسی تأیید کند، لزوماً بلیغ‌‌تر نیست زیرا بسیاری از ابیات مشهور بر اساس براهین نسخه‌‌شناسی الحاقی هستند. <br />برای آزمایش این فرضیه یک داستان از «شاهنامه به کوشش جلال خالقی مطلق» با همان داستان از« نامۀ باستان گزارش و ویرایش میرجلال الدین کزازی» مقایسه می‌‌شود. در این مقایسه تفاوت‌‌های نحوی این دو چاپ که سرنوشت بلاغی متن را تعیین می‌‌کند مورد نظر است. اگر این فرضیه پذیرفتنی باشد نتیجۀ ذیل از آن به دست می‌‌آید: بررسی تطبیقی چاپ‌‌های متفاوت هـرکدام از متون ادبی به‌‌خـصوص شـاهنامه با تکیه بر شگردهای بلاغی می‌‌تواند در نسخه‌‌پژوهی به کار رود و موضوع پژوهش‌‌های نتیجه‌‌بخشی باشد.