تأثیر نابهنجاری‌های ماهانه الگوهای گردشی جو در رخداد دوره‌های خشک وتردر غرب و شمال غرب ایران

Abstract

<em>طی سال‌های اخیر، رخداد دوره‌های خشک و طولانی در مناطق مختلف کشور، بویژه منطقه </em><em>غرب و شمال غرب، سبب تنش‌هایی در بخش‌های مختلف از جمله منابع آب شده و خسارات قابل توجهی را به بخش کشاورزی و منابع طبیعی وارد نموده است. لذا مطالعه عوامل مؤثر بر رخداد دوره‌های خشک و تر، از جمله نابهنجاری‌های ماهانه الگوهای همدیدی از اهمیت زیادی می‌تواند برخوردار باشد. بر این اساس در این تحقیق جهت بررسی تأثیر الگوهای گردشی جو بر دوره‌های خشک وتر ماه‌های سرد سال در غرب و شمال غرب ایران، داده‌های بارش بارندگی ده ایستگاه همدیدی در یک دوره 30 ساله(2010-1981) برای ماه‌های اکتبر تا آوریل استفاده شد. آنگاه ماه‌های خشک و تر، بر اساس شاخص نمره استاندارد(</em><em>Z</em><em>) تعیین گردید، سپس در طول دوره 30 ساله، ماه‌هایی که میانگین نمایه</em><em>Z </em><em> دارای مقادیر بیشینه و یا کمینه بود نقشه‌های همدیدی آنها در سه تراز، فشار سطح دریا (</em><em>SLP</em><em>)، 850 و 500 هکتوپاسکالی بررسی و تحلیل شد، در نهایت الگوهای ماهانه و نابهنجاری‌های میدان فشار تراز سطح دریا و میدان ارتفاع ژئوپتانسیل تراز 500 هکتوپاسکال</em><em>(H500)</em><em> تعیین گردید. نتایج حاصل نشان داد که: 1- تقویت پرفشار بر روی اروپا وتعمیق ناوه در روی مدیترانه، افزایش بارندگی در غرب و شمال غرب ایران را به دنبال دارد. 2- تقویت پرارتفاع در نواحی مرکزی و شرقی ایران و کج شدن ناوه موج غربی به حالت شمال شرقی- جنوب غربی، سبب افزایش بارش در غرب و شمال غرب ایران می‌گردد. 3- تقویت کم فشار در روی مدیترانه و سودان و ادغام آنها و تقویت پرفشار در روی اروپا با افزایش بارش در منطقه مورد مطالعه همراه خواهد بود. 4- افزایش نابهنجاری مثبت </em><em>SLP</em><em> و </em><em>H500</em><em> از شمال دریای سرخ و روی نیمه شرقی مدیترانه تا شمال اروپا همراه با نابهنجاری‌های منفی در نیمه غربی مدیترانه سبب دوره‌های خشک شدید می‌شود. </em>