مقایسه مقامات حمیدی ادیب قرن ششم با مقامات همدانی و حریری

Abstract

در اواخر قرن چهارم هجری قمری، از شاخه‌های فن قصص که در آن زمان در نثر عربی شهرت و رواجی داشت، فنی جدید ابداع شد که مبتکر آن <em>بدیع الزمان همدانی</em>، آن را «مقامات» نامید و سپس نثرنویسان دیگری که در زبان عربی و فارسی از آن تقلید کردند همین عنوان را برای آن برگزیده و به کار بردند. در این مقاله پیرامون کاربرد سجع در معروف‌ترین مقامات عربی و فارسی و تاریخچه مقامات مورد بررسی قرار گرفته است. همچنین به بررسی مقامات <em>بدیع الزمان همدانی</em> و مقامات <em>حریری</em> و تأثیر مقامه‌نویسی تازی بر ادبیات عربی پرداخته شده است. مقامات در زبان فارسی مانند زبان عربی، طرفداران زیادی پیدا نکرد چراکه علاوه بر بی ارزش بودن موضوع مقامات و صرف نظر از تکلّفات انشائی، اصل موضوع داستان نیز چنگی به دل نمی‌زند و جنبه انتقادی آن چه از جهت تعلیم اجتماعی و چه از نظر تبلیغ مذهبی ضعیف است. همچنین درباره اینکه چرا مقامات <em>حمیدی</em>، مقلدانی پیدا نکرد و در میان فارسی زبانان که دارای فرهنگی پر پیشینه و ذوقی شگرف‌اند ریشه نگرفت و پیروز نگشت بحث و بررسی شده است. در پایان مقامات <em>حمیدی</em> از ادیبان قرن ششم با مقامات <em>همدانی</em> و <em>حریری</em> از نظر کاربرد سجع مقایسه شده است.