بررسی انواع اقتباس‌های قرآنی در دیوان اشعار حافظ و ابوالعتاهیه

Abstract

دریافتن ژرفنای سروده­های بسیاری از شاعران بزرگ جهان اسلام، بدون شناختن مایه‌های قرآنی شعر آنان ممکن نیست. در پژوهش حاضر نگارنده به تبیین، تحلیل و تطبیق جلوه­های تأثیرپذیری سروده­های <em>حافظ</em> و <em>ابوالعتاهیه</em> از آیات و مضامین قرآنی پرداخته و گونه­های آن را در دیوان هر دو شاعر بازنموده است. تأثر قرآنی این دو شاعر در حوزه اقتباس­های مستقیم و اقتباس­های غیرمستقیم جای می‌گیرد که هر کدام، خود دارای گونه­هایی است. نگارنده دریافته که در شعر <em>ابوالعتاهیه</em> در مقایسه با <em>حافظ</em> از برساختن و درج مضامینی مشابه تعبیرات قرآنی نشانی نیست، زیرا <em>حافظ</em> اکسیر کلام خداوند را بر مضامین عاشقانه، سیاسی و اجتماعی سروده­های خود زده و با مضمون‌آفرینی، فرهنگ زبانی و اندیشگانی خود را چندصدایی کرده است، حال آنکه اقتباس­های قرآنی اشعار <em>ابوالعتاهیه</em> جنبه­ای اخلاقی و زاهدانه دارد و تک­بعدی است.