بررسی تطبیقی سیاست مدن در گلستان سعدی و کلیله و دمنه عربی

Abstract

نویسندگان کتاب‌های «کلیله و دمنه عربی» و «گلستان» هر یک به گونه‌ای در طرح مسأله سیاست مُدُن و آیین حکومت‌داری تأکید ورزیده‌اند. رعایت اصول و موازین اخلاقی در سیاست مدن و آیین حکومت‌داری و کشورداری همچون عدالت، رعیّت‌پروری، رازداری، برقراری امنیت اجتماعی، خردورزی، مشورت و رایزنی در تدبیر مصالح مملکت، اتحاد و یکدلی، قناعت و خرسندی، توجه به قدرت اهورایی و اعتقاد به تقدیر و سرنوشت و ... پیوندی استوار با شیوه شخصی پادشاهان و حاکمان دارد و حتی این امر در منابع تاریخی ایران نیز نمود فراوانی دارد. <em>سعدی</em> در«گلستان» یک باب را به سیرت پادشاهان اختصاص می­دهد و در بقیه باب­ها کم و بیش نکات مهمی را در این زمینه متذکر می­شود. در کتاب «کلیله و دمنه عربی» نیز این امر به گونه­ای دیگر و با زبان حیوانات به شکل نمادین و در هیأت فابل، بازگو می­شود. هر دو نویسنده در صدد یافتن چاره­ای برای رفع مشکلات مردم و دفع ظلم و فساد هستند. نویسندگان هر دو اثر برای رسیدن به الگوی برتر حکومتی، نگرشی اسوه­گرا دارند و برای نشان دادن نمودار عینی آن به آموزه‌های دینی تکیه می­کنند و بر اهتمام به امور دنیا و دین تأکید می‌ورزند. با بررسی دو اثر، این نتیجه حاصل می شود که در هر عصری نه تنها حاکمان بلکه برخی ادیبان هم به عالم سیاست روی آورده­اند و گاهی نقش مشاوران سیاسی حاکمان را ایفا کرده­اند.