تاریخ نقد ادبی معاصر در ترازوی نقد

Abstract

نقد ادبی در سال­های اخیر با اقبال فراوانی از سوی پژوهشگران مواجه گردیده است. جدای از انبوه کسانی که نقد آثار ادبی را رسالت و خویشکاری خود ساخته، آثار متعددی در نقد آثار شاعران و نویسندگان آفریده­اند، برخی دیگر از پژوهشگران معاصر به مباحث پیرامونی نقد ادبی چون جامعه شناسی نقد توجّه کرده، به نقد و مباحث آن پرداخته­اند؛ تاریخ نقد ادبی یکی از این مباحث پیرامونی است که درچند دهۀ گذشته نگاه بسیاری از پژوهشگران و محقّقان را به خود معطوف ساخته است. نتیجۀ این توجه انتشار آثار ارزشمندی چون نقد ادبی زرین کوب بوده است. البتّه این توجّه به تاریخ نقد تنها به دوران پیشامشروطه خلاصه نمی­شود و پژوهشگرانی نیز بوده­اند که به تحقیق و پژوهش پیرامون تاریخ نقد ادبی معاصر پرداخته­اند؛ پیشگامان نقد ادبی در ایران ازمحمد دهقانی و روشنگران ایرانی و نقد ادبی از ایرج پارسی نژاد دواثر شاخص (و یا شاخص­ترین) در حوزۀ تاریخ نقد ادبی معاصر هستند؛ در مقالۀ حاضر به نقد و بررسی این دو اثر (و همچنین کتابِ بنیانگذاران نقد ادبی جدید در ایران) پرداخته شده است.به زعم نویسندۀ این مقاله در کتاب­های مذکور ـ که باید آنها را از بهترین پژوهش­های چند دهۀ اخیر دانست ـ علی­رغم محاسن بسیاری چون نوآوری، برخی کاستی­ها نیز دیده می­شود. اصلی­ترین این کاستی­ها که تقریباً در تمام این سه اثر دیده می­شود، عبارتند از: الف) مشخّص نبودن معیارهای انتخاب منتقدان<strong> ب) </strong>فقدان نگاه تاریخیپ) کم­توجّهی به تحوّلات فکری منتقدان <strong>ت) </strong>غفلت از بنیادهای ایدئولوژیک منتقدانِ معاصر.