نقد درسنامه‌های سبک‌شناسی و پیشنهاد دو درس سبک‌پژوهی و سبک‌ورزی در رشتۀ ادبیات فارسی

Abstract

عمر دانش سبک‌شناسی در ادبیات فارسی به حدود شش دهه می‌رسد. در این مدت تطور چشمگیری در این دانش به ویژه در آموزش آن صورت نگرفته است. این مقاله درسنامه‌های سبک‌شناسی نظم و نثر ادبی فارسی را از نظر مبانی فکری و روش مورد سنجش قرار داده است و با طرح شش نقص در درسنامه‌های سبک‌شناسی، و برشمردن پیامدهای آن، راه حل‌هایی هم پیشنهاد می‌کند. این شش نقص عبارت­اند از بررسیِ تاریخ تطور سبک­ها به جای فن سبک شناسی، نامگذاری ناموجه سبک­ها، حذف بافتارهای فرهنگی، اجتماعی و سیاسی، غفلت از نسبت ژانر با سبک، اولویت بخشی به سبک دوره­ای و حذف سبک فردی، بی­اعتباریِ محتوای درسنامه­ها و پژوهش­های سبکی.در بخش دوم مقاله، دو مهارت سبک‌پژوهی و سبک‌ورزی برای آموزش در دو درس سبک‌شناسی پیشنهاد شده است که اولی به «تحلیل سبک ادبی» و دومی به «آموزش خلاق سبک» اختصاص دارد. در درس «تحلیل سبک ادبی» دانشجو از طریق تکنیکهای تحلیل سازه‌های سبک و کشف نوآوری و فردیت سبکی در سطوح ششگانۀ زبان یک متن، مهارت کشف عناصر سبک ساز متون را فرامی­گیرد. در درس «آموزش خلاق سبک» که به صورت کارگاهی و تمرین نگارش خلاق ارائه می­شود، آموزش سبک از طریق تقلید از الگوهای سبکی مشهور انجام می­گیرد.