جستاری در بنیان‌های فکریِ نظریه‌ی ادبی هوشنگ گلشیری

Abstract

هوشنگ گلشیری یکی از نویسندگانی است که پابه­پای نوشتن داستان­های مدرن و تکنیک محور، با نوشتن مقالاتی چند پیرامون رمان و شعر، کوشید تا مبانی نظری کارش را نیز به خوبی شرح کند. جان­مایه­ی فکری و نظری مقالات گلشیری، به اومانیسم و فرمالیسم گره ­خورده­است. در روزگاری که جریان چپ و نویسندگان طرفدار حزب توده، هنر متعهد را تنها در رئالیسم سوسیالیستی می­جستند، گلشیری کوشید تا مفهوم تعهد را از تنگناهای حزبی نجات دهد و طلیعه­دار مفاهیمی چون انسان­گرایی و فردیت باشد. هرچند در بسیاری از نوشته­های گلشیری توجه به تکنیک و فرم، وجه غالب است، اما این تکنیک­گرایی، به تکنیک­زدگی نینجامیده است؛ چرا که برخورد دیالکتیکی اومانیسم و فرمالیسم در اندیشه­های گلشیری او را به سنتزی راهبر شده که هم تعهد را تاب می­آورد و هم تکنیک را. باری، در این پژوهش کوشش شده تا با توجه به مقالات هوشنگ گلشیری، بنیان­های فکری او در پیوند با ماهیت و فلسفه­ی ادبیات، مورد نقد و داوری قرار گیرد.