مقایسة عنصر زمان در روایت‌پردازی رمان‌های به هادس خوش آمدید و سفر به گرای 270 درجه بر مبنای نظریة ژرار ژنت

Abstract

در میان عناصر روایت، پیرنگ و پیوند آن با زمان نقشی محوری دارد؛ زیرا نه تنها کنش شخصیت‌ها و زاویۀ دید راوی ـ از دیگر اجزای مهم روایت ـ در زنجیرة پی‌رفت‌های آن ظهور و بروز می‌یابند، بلکه کیفیت پیوستگاری آن دو در بازنمایی سبک شخصی و تکنیک‌های داستانی اهمیتی ویژه دارد، اما باید توجه داشت که ماهیت و زمینة موضوعی روایت نقشی اساسی در کیفیت پردازش زمانی حوادث دارد. از این رو، این جستار به شیوة توصیفی ـ تحلیلی مبتنی بر نظریة روایت‌شناسی ژرار ژنت تلاش کرده است به مقایسة عنصر زمان در زنجیرة پیرنگ دو رمان بپردازد: یکی رمان <em>به هادس خوش آمدید</em> نوشتة بلقیس سلیمانی که از منظری زنانه به جنگ و پیامدهای منفی آن می‌نگرد و دیگری رمان <em>سفر به گرای</em><em> </em><em>270</em> <em>درجه</em> اثر احمد دهقان که روایتی مردانه از متن جنگ تحمیلی به شمار می‌آید. از حاصل کاربست این نظریه در تحلیل چگونگی زمان‌مندی رمان، بر‌می‌آید که رمان <em>به هادس خوش آمدید</em> از منظر کیفیت زمان‌مندی، از زمان‌پریشی بیش‌تری نسبت به رمان <em>سفر به گرای 270 درجه</em> برخوردار است که گویا گزینش شگردهای تلفیقی مدرنیستی و پسامدرنی بلقیس سلیمانی در روایتگری و استفاده از ظرفیت‌های روایات اسطوره‌ای، در کیفیت و گسترة زمان‌پریشی رمان بی‌تأثیر نبوده است.