سبک کنایی «دو کلمه حرف حساب» کیومرث صابری فومنی

Abstract

طنزهای سیاسی و اجتماعی در مطالعات تاریخ سیاسی و اجتماعی، و بررسی خردورزی و خردستیزی آبشخوری پرشور و خروش از عواطف انسان‌‌های ظریف و حساس است. این گونة ‌‌ادبی ابزاری مؤثر برای تحول‌‌آفرینی و اصلاح کژی‌‌ها و ناراستی‌‌هاست. طنزهای اجتماعی و انتقادی را می‌‌توان در پیوند با امر عقلانیت و به‌نوعی جامعه‌‌پذیری و مشارکت در روند رو به رشد حرکت اجتماعی و مردم‌‌سالاری دانست. با بازشناسی طنز به‌منزلة ‌‌گونة ‌‌ادبی تأثیرگذار در گفتمان انتقادی، می‌‌توان گامی به تحلیل جامعه‌شناسی ادبی نزدیک شد. طنزنویسان با بهره‌‌گیری از شگردهای ادبی انتقادات پوشیدة ‌‌خود را مطرح می‌‌کنند و در مسئولان جامعه و مردم به‌خصوص نخبگان تأثیر می‌‌گذارند. طنزهای سیاسی کیومرث صابری، که از 1363 در ستون «دو کلمه حرف حساب» روزنامة <em>‌‌اطلاعات</em> چاپ می‌‌شد، نمونة ‌‌برجسته‌‌ای از این‌گونه طنز و از جهاتی درخور تأمل است. در این مقاله، چگونگی استفادة او از کنایه در خلق تصاویر طنزآمیز نشان داده شده است. کنایه در طنزهای نخستین صابری کم‌تر است؛ ولی با گذشت زمان، به سبک نگارش صابری تشخّص ‌‌بخشید و از عناصر شکل‌‌دهندة ‌‌سبک شخصی او شد.