آشنایی‏زدایی زبانی در آثار دولت‏آبادی (با تکیه بر دو اثر داستانی با شبیرو و عقیل عقیل)

Abstract

از‌ جمله نظریات محوری فرمالیسم، که توجه بسیاری را به ‌خود جلب کرد، «آشنایی‏زدایی» در ادبیات است. آشنایی‌زدایی رسالت هنر بیگانه‏سازی مفاهیم آشنا و به‌دست‌دادن ادراک نو از این مفاهیم با کنار‌زدن حجاب عادت از مقابل دیدگان است. آشنایی‏زدایی در ادبیات، در مقام یکی از مظاهر هنر، در سطوح متفاوت و از‌ جمله در سطح زبان صورت می‏گیرد. زبان‏شناسان شیوه‏های بیگانه‏سازی در زبان را به‌مثابة یکی از عناصر صوری متن تبیین و طبقه‏بندی کرده‏اند. با تأمل بر زبان داستانی دولت‏آبادی درمی‏یابیم که این آشنایی‏زدایی تا چه اندازه در شکل‌دادن به فرم مطلوب و متناسب با مضمون داستان اهمیت دارد. از سویی این پژوهش بازنگری مختصری است بر تعاریف و تقسیم‏بندی‏هایی که تاکنون برای شیوه‏های گوناگون آشنایی‏زدایی در سطح زبان صورت گرفته است.