اثر زمان نشاکاری بر عملکرد دانه، اجزای عملکرد و انتقال مجدد در سه رقم برنج (Oryza sativa L.) در شرایط اقلیمی رودبار

Abstract

به­منظور ارزیابی اثر زمان نشاکاری بر عملکرد دانه و انتقال مجدد ماده خشک ارقام برنج، آزمایشی به صورت‌کرت‌‌های ‌خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در بهار سال 1392 در شهرستان رودبار استان گیلان اجرا شد. سه زمان نشاکاری (20 اردیبهشت، 8 و 27 خرداد) در کرت‌‌های اصلی و سه رقم برنج (خزر، گوهر و هاشمی) در کرت‌های فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد که زمان نشاکاری و رقم اثر معنی‌داری بر صفات ارتفاع بوته، طول خوشه، تعداد پنجه، تعداد دانه پر، وزن هزار دانه، وزن هکتولیتر‌ و عملکرد دانه ارقام برنج داشتند. برهمکنش زمان نشاکاری و رقم بر صفات ارتفاع بوته، طول خوشه، تعداد پنجه و عملکرد دانه معنی‌دار بود. نتایج مقایسه میانگین‌ها نشان داد که بیشترین میزان انتقال مجدد ماده خشک مربوط به زمان نشاکاری دوم و‌ رقم گوهر‌ (به‌ترتیب 277 و 235 گرم در مترمربع) بود. با تاخیر در نشاکاری، میزان، کارآیی و سهم انتقال مجدد کاهش یافتند و کمترین میزان این صفات در زمان نشاکاری سوم (به‌ترتیب 51، 31 ‌و 26‌ درصد) مشاهده شد. بیشترین عملکرد دانه مربوط به رقم گوهر در زمان نشاکاری اول و دوم (به­ترتیب 7653 و 7340 کیلوگرم در هکتار) بود که دلیل آن افزایش وزن هزار دانه، وزن هکتولیتر و تعداد دانه پر در خوشه بود. بر اساس نتایج این آزمایش، به نظر می‌رسد که زمان نشاکاری دوم مناسب‌ترین زمان در شرایط اقلیمی منطقه اجرای آزمایش باشد و در این زمان، بیشترین عملکرد دانه را رقم گوهر تولید کرد.