ارزیابی اثر پرایمینگ بذر بر رشد و عملکرد دو رقم برنج (Oryza sativa L.) در روش کشت مستقیم

Abstract

این پژوهش با هدف تعیین نقش پرایمینگ بذر بر ارقام برنج در روش کشت مستقیم انجام شد. آزمایش به­صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در چهار تکرار به مدت دو سال (1392 و 1393) در مزرعه آزمایشی موسسه تحقیقات برنج کشور (رشت) اجرا شد. عامل اول شامل دو رقم برنج (خزر و هاشمی) و عامل دوم شامل ده سطح (هشت تیمار پرایمینگ (t1 تا t8) که بذرها پس از پرایمینگ در نوار کاغذی قرار داده شدند، t9- کاشت مستقیم (خطی) بذر جوانه‌دار شده و t10- نشاکاری گیاهچه‌های 25 روزه) بودند. صفات مورد ارزیابی شامل ویژگی­های بذر و گیاهچه و ویژگی­های فنولوژیک و مورفولوژیک گیاه کامل بود. همچنین، مقایسه توصیفی سه روش کاشت (کشت مستقیم با نوار بذر، کشت مستقیم خطی و کشت نشایی) پرداخته شد. نتایج تجزیه مرکب داده­ها نشان داد که بیشترین سرعت جوانه­زنی مربوط به تیمار هیدروپرایمینگ وبیشترین میزان استقرار گیاهچه در مزرعه مربوط به تیمار بذرخشک بود. پرایمینگ بر عملکرد دانه اثر معنی‌داری نداشت و برهم­کنش رقم در پرایمینگ بر عملکرد دانه معنی‌دار بود. بیشترین عملکرد دانهمربوط به رقم خزر در تیمار کشت نشایی و رقم هاشمی در تیمار پرایمینگ بذر با کلرید کلسیم بود. نتایج نشان داد که شیوه کاشت مستقیم با استفاده از نواربذر با کاهش 11 درصد در طول دوره رشد و 32 درصد در تعداد کارگر، نسبت به کشت نشایی در شرایط آزمایش حاضر برتری داشت. نتیجه کلی این آزمایش نشان داد که کشت مستقیم با نواربذر نسبت به نشاکاری هزینه تولید برنج را به مقدار 12 درصد کاهش داد.