شناسایی ژنوتیپهای حساس و متحمل به تنش خشکی در گندم نان بر اساس برخی صفات فیزیولوژیک و فنولوژیک

Abstract

اصلاح ژنوتیپ­های متحمل به تنش می­تواند از کاهش شدید عملکرد در شرایط خشکی جلوگیری کند. انتخاب ژنوتیپ­ها بر اساس شاخص­های فیزیولوژیک منجر به تولید ژنوتیپ­هایی خواهد شد که سازگاری خوبی به شرایط تنش دارند. در این آزمایش، 30 ژنوتیپ گندم نان برای تحمل به خشکی بر اساس شاخص­های فیزیولوژیک و فنولوژیک در شرایط مزرعه­ای در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی مورد مقایسه قرار گرفتند. همچنین تنظیم اسمزی این ژنوتیپ­ها در مرحله گیاهچه­ای در شرایط تنش خشکی ارزیابی شد. تنش رطوبتی موجب کاهش محتوای نسبی آب برگ در ژنوتیپ­های مورد بررسی شد. پتانسیل اسمزی ژنوتیپ­ها تحت شرایط تنش خشکی در مرحله گیاهچه­ای نسبت به حالت بدون تنش منفی­تر شد و دوره رسیدگی تمامی ژنوتیپ­ها کاهش یافت، اما زودرسی در ژنوتیپ­های وری­ناک، فونگ، فرونتانا، تجن، شیرودی و WS-82-9 بیشتر از بقیه ژنوتیپ‌ها بود. همبستگی معنی­داری بین تنظیم اسمزی در مرحله گیاهچه­ای و عملکرد ژنوتیپ­ها در شرایط تنش خشکی به دست آمد. درصد کاهش محتوای نسبی آب برگ در ژنوتیپ سرداری 5/4 برابر بیشتر از ژنوتیپ وری­ناک بود. ژنوتیپ­های وری­ناک، WS-82-9 و فرونتانا تحت تنش خشکی به خوبی از ساز و کار فرار و اجتناب بهره بردند. در مقابل، بیشترین عملکرد دانه تحت شرایط تنش خشکی مربوط به توده بومی سرداری و ارقام روشن و طوس به ترتیب با 6، 46/5 و 37/5 تن در هکتار بود. در نتیجه، این ژنوتیپ­ها تحمل بیشتری به تنش خشکی داشتند و جهت کشت در شرایط تنش کمبود آب پیشنهاد می­شوند.