پایداری عملکرد دانه هیبریدهای امیدبخش ذرت (Zea mays L.) در مناطق مختلف کشور

Abstract

به­منظوربررسیپاسخ هیبریدهای جدید ذرت دانه‌ای نسبتبه شرایط محیطی متفاوت و تعیین پایداری عملکرد دانه آن­ها، آزمایشی بااستفادهاز هشت هیبریدذرت دانه­ایدرقالبطرحبلوک­هایکامل تصادفیباسهتکرار در شش منطقه در سال 1396 اجراشد. باتوجهبهمعنی­داربودنبرهمکنش هیبرید×محیط،تجزیهپایداریبا استفادهازدو روش چندمتغیره AMMI و GGE-biplot انجامشد. نتایج ﻣﺪل AMMI نشان داد که فقط ﻣوﻟﻔﻪ اﺻﻠﻰ اول (AMMI1) ﻣﻌﻨﻰدار بود و 52/72 درﺻﺪ از ﺗﻐﻴﻴﺮات برهمکنش ژﻧﻮﺗﻴﭗ × ﻣﺤﻴﻂ را ﺗﻮﺟﻴﻪ کرد. بر اساس آماره‌های ﻣﺪل AMMI (SPCA1 و ASV)، هیبریدﻫﺎی ﺷﻤﺎره 1 (SC715B) و5 (SC706) ﺑﻪﻋﻨﻮان هیبریدهای ﺑﺎ ﭘﺎﻳﺪاری بالاﺗﺮ اﻧﺘﺨﺎب ﺷدﻧﺪ. نتایج تجزیه پایداری با روش GGE biplot نشان داد که 32/83 درصد از کل تغییرات عملکرد دانه با دو مولفه اول و دوم GGE-biplot توجیه می­شود و هیبریدﻫﺎی ﺷﻤﺎره 1 (SC715B) و7 (SC703) ﺑﻪﻋﻨﻮان هیبریدﻫﺎی ﺑﺎ ﭘﺎﻳﺪاری بالاتر اﻧﺘﺨﺎب ﺷدﻧﺪ.به­طور کلی، بر اساس عملکرد دانه و نتایج تجزیه پایداری با این­دو روش، هیبریدهای شماره 7 (SC703) و 1 (SC715B) به­ترتیب با عملکرد دانه 16/13 و 82/12 تن در هکتار به­عنوان پایدارترین و پرمحصول‌ترین هیبریدها شناسایی شدند و با سازگاری عمومی بالا می­توانند در مناطق مختلف کشور کشت شوند. ﺑﺮرﺳﻰ ﺑﺎیﭘﻼت ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻰ ﺑﻴﻦ ﻣﻨﺎﻃﻖ مختلف ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ ﺑﺮدارﻫﺎی ﻣﺤﻴﻄﻰ مغان، شیراز و کرمان و نیز مناطق کرمانشاه، قائم‌شهر و کرج بسیار نزدیک به­هم بودند و در رتبه­بندی هیبریدها، یکسان و مشابه عمل کردند. با توجه قدرت تفکیک بالای هیبریدها در مناطق شیراز، کرمان، کرج و قائم‌شهر، توصیه می‌شود جهت صرفه‌جویی در هزینه آزمایش‌ها در سال‌های بعد، آزمایش‌ها به جای شش منطقه در این چهار منطقه انجام شوند.