کاربرد روش های آماری چند متغیره در شناسایی صفات موثر بر عملکرد گندم نان تحت شرایط تنش رطوبتی

Abstract

به منظور بررسی کارایی روش­های آماری چند متغیره در شناسایی مهم‌ترین صفات موثر بر عملکرد دانه، تعیین سهم هر صفت در تغییرات عملکرد و گروه بندی 20 لاین امید بخش گندم نان تحت شرایط تنش رطوبتی آخر فصل، به صورت قطع کامل عمل آبیاری از مرحله ظهور سنبله­ها به بعد، آزمایشی در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با 3 تکرار در سال زراعی 91-1390 انجام شد. بر اساس نتایج تجزیه ­به مؤلفه­های اصلی سه مؤلفه اول در مجموع 72 درصد از تغییرات داده­ها را توجیه کردند که طبق این نتایج، صفات شاخص برداشت سنبله، آب حفظ شده برگ­های جدا شده (ELWR) و شاخص برداشت به عنوان معیارهایی مناسب در انتخاب لاین­ها، تأثیر قابل توجهی در واریانس دو مؤلفه مهم اول داشتند. تجزیه خوشه­ای به روش Ward، لاین­های مورد بررسی را در چهار گروه قرار داد که نتایج حاصله از تجزیه تابع تشخیص نیز این گروه­بندی را تایید کرد. نتایج تجزیه رگرسیون گام به گام بیانگر این بود که مهم­ترین صفات تأثیرگذار بر عملکرد اقتصادی به ترتیب شامل شاخص برداشت، عملکرد زیست توده و RWC بودند که در مجموع 94 درصد از تغییرات عملکرد دانه را توجیه کردند. بر اساس نتایج تجزیه علیت، صفت شاخص برداشت بیشترین تأثیر مثبت مستقیم و صفت زیست توده بیشترین تأثیر منفی غیر مستقیم را (از طریق کاهش شاخص برداشت) بر عملکرد اقتصادی داشتند که با توجه به ماهیت هر اثر، می­توان از این صفات در انتخاب ارقام پر محصول گندم در شرایط تنش رطوبتی آخر فصل استفاده کرد.