اثر تنش خشکی بر میزان خسارت به غشای سلولی و عملکرد دانه سه هیبرید ذرت

Abstract

غشاهای بیولوژیک اولین هدف تنش­های غیر زنده هستند و حفظ ساختار و یکپارچگی آنها نقش مهمی در تحمل به خشکی گیاهان دارد. به منظور ارزیابی میزان خسارت به غشای سلولی ارقام مختلف ذرت به دو روش خشکی و گرمایی و تعیین ارتباط آن با عملکرد دانه، آزمایشی به صورت کرت­های خرد شده در قالب بلوک­های کامل تصادفی در چهار تکرار در سال 1388 در دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان انجام شد. سطوح آبیاری (شاهد، تنش از مرحله کاکل دهی و تنش از مرحله خمیری شدن دانه) در کرت­های اصلی و سه رقم ذرت (سینگل کراس 704، 647 و 500) در کرت­های فرعی قرار گرفتند. طبق نتایج به دست آمده از لحاظ میزان خسارت به غشای سلولی در تمام مراحل اندازه­گیری (30 روز بعد از کاشت، کاکل­دهی و خمیری شدن دانه) بین ارقام مورد بررسی تفاوت معنی­داری وجود داشت. در عین حال، در 30 روز بعد از کاشت بیشترین تفاوت ژنوتیپی از لحاظ میزان خسارت به غشای سلولی در بین ارقام مشاهده شد. در مراحل خمیری شدن دانه و 30 روز پس از کاشت، سینگل کراس 500 غشای سلولی ناپایدارتری نسبت به سایر ارقام داشت، اما در مرحله کاکل­دهی سینگل کراس647 از غشای سلولی ناپایدارتری برخوردار بود. میزان خسارت به غشای سلولی ارقام مختلف در 30 روز بعد از کاشت، بیشترین همبستگی منفی را با عملکرد دانه نشان داد. از لحاظ میزان خسارت به غشای سلولی به روش گرمایی، رقم­های سینگل کراس 704 و 500 به ترتیب در مراحل کاکل دهی وخمیری شدن دانه دارای آسیب پذیرترین غشای سلولی بودند. چنین به نظر می­رسد غربال ژنوتیپ­ها از لحاظ میزان خسارت به غشای سلولی، معیار مناسبی نیتروژ نحمل به تنش خشکی فراهم می­کند.