تأثیر اندازه بذر بر سرعت ظهور، شاخص های جوانه زنی، رشد گیاهچه و عملکرد چهار رقم گندم نان (Triticum aestivum L.)

Abstract

به منظور بررسی اثر اندازه بذر بر شاخص­های جوانه­زنی و رشد گیاهچه چهار رقم گندم نان، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار در پاییز سال زراعی 92-1391 در مزرعه پژوهشی موسسه تحقیقات برنج کشور و آزمایش دیگری به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در آزمایشگاه زراعت دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه گیلان انجام شد. تیمارهای مورد بررسی در این تحقیق شامل اندازه قطر بذر در چهار سطح (25/2 تا 5/2 میلی­متر، 5/2 تا 75/2 میلی­متر، 75/2 تا 3 میلی­متر و بزرگتر از سه میلی­متر) و رقم (کوهدشت، مغان3، مروارید و بومی) بود. نتایج حاصل از مزرعه نشان داد که رقم و اندازه بذر تأثیر معنی­داری بر عملکرد دانه داشتند. رقم تأثیر معنی­داری بر سرعت ظهور و سرعت ظهور تجمعی گیاهچه در مزرعه نداشت، اما اندازه بذر بر این دو صفت تأثیر معنی­داری را نشان داد. اثر متقابل نیز در صفات سرعت ظهور گیاهچه، سرعت ظهور تجمعی و عملکرد دانه معنی­دار نبود. نتایج حاصل از آزمایشگاه نیز نشان داد که رقم تأثیر معنی­داری بر تمام صفات اندازه­گیری شده داشت، اما تأثیر معنی­داری بر وزن خشک گیاهچه نداشت. اندازه بذر نیز بر تمام صفات غیر از سرعت جوانه­زنی، طول ساقه­چه و ریشه­چه تأثیر معنی­داری را نشان داد. اثر متقابل رقم و اندازه بذر بر درصد جوانه­زنی، سرعت جوانه­زنی، انرژی جوانه­زنی، طول ساقه­چه، وزن تر ساقه­چه، وزن تر ریشه­چه، وزن تر گیاهچه و وزن خشک ساقه­چه معنی­دار بود. بالاترین و پایین­ترین مقادیر وزن خشک گیاهچه به ترتیب 37/31 و 54/15 میلی­گرم بود، که به اندازه بذر بزرگتر از سه میلی­متر و 25/2 تا 5/2 میلی­متر مربوط بود. بر اساس نتایج این آزمایش به نظر می‌رسد که بذر­های گندم با اندازه بزرگتر از سه میلی­متر به دلیل برتری در صفات جوانه‌­زنی و ظهور گیاهچه برای کشت مناسب تر هستند.