نگاهی به کتاب «مطالبه فرهنگ، ارتباطات در جهانی بحرانی»

Abstract

<strong>هنگامی که برج‌های دوقلوی تجارت جهانی، در برابر دیدگان هزاران هزار بیننده تلویزیونی، فرو ریخت، کمتر کسی در اهمیت این واقعه تردید کرد. نزدیک به یک سال بعد، بودریاردر مقاله‌ای در کتاب مشهور خود «شبح تروریسم» (2002)، نوشت آنچه در یازدهم سپتامبر 2001 در نیویورک رخ داد، نمونه‌ای از یک «رخداد ناب» بود. رخدادی که خود می‌توانست نشانه‌ یا نمودی از یک بحران‌ عمیق‌تر باشد: نوعی نقص یا کمبود در مقیاس جهانی، که به این شیوه تجلی کرد و حضور خود را به رخ جهانیان کشید.از همان فردای این واقعه، روند تولید مطالب و تحلیل‌های علمی، عملی و نظری، درباره ریشه‌ها، چگونگی و پیامدهای این واقعه آغاز شد و با گذشت هفت سال از این رخداد، دست‌کم بر سر یک نکته اجماع پدید آمد: جهان پس از 11 سپتامبر، جهان دیگری است که باید آن را شناخت و براساس قواعد و نیازهای آن عمل کرد.نظر‌یه‌پردازان‌ مختلفی تلاش کرده‌اند چیستی این دنیای نو را تحلیل کنند. کتاب اخیر «جیمز لول»، با عنوان «مطالبه فرهنگ²» نیز برآمده‌ از تلاشی از این دست است. این محقق امریکایی و استاد ارتباطات دانشگاه سن‌خوزه، در این اثر، که با بازخوردهای متفاوت و مثبت و منفی به نسبت قابل توجهی نیز همراه بوده، تلاش کرده است، نقش و نسبت رسانه و ارتباطات را با دنیای جدید، مشخص سازد و در نهایت به این پرسش پاسخ دهد که وضعیت کنونی ارتباطات در دنیای جدید، به برقراری وضعیت مطلوب، که می‌تواند صلح پایدار یا توزیع متناسب رفاه باشد کمک خواهد کرد یا نه؟شاید وجه ممیزه این کتاب در مقایسه با کتاب‌های مشابهی که در این حوزه نوشته شده‌اند (ازجمله آثار آرتور کروکر³، فرید زکریا و مانند آن) در این نکته نهفته باشد که موضع لول نسبت به وضعیت رسانه، موضعی مثبت و امیدوارانه است. دو نظریه‌پرداز دیگری را که در بالا از آنان نام برده شد می‌توان نماینده دو جریان اصلی اندیشه در باب رسانه در وضعیت کنونی دانست، کروکر به‌ عنوان نماینده‌ جریان فکری رادیکال، موقعیت کنونی رسانه را به‌ خاطر آنچه به‌تبع بودریار «مرگ واقعیت» می‌نامد، در خدمت اهداف انسانی نمی‌داند و فرید زکریا، از دیگر سو، موقعیت رسانه را به سبب آنچه «دموکراتیزاسیون افراطی رسانه‌ای» نامیده است، رد می‌کند، اما جیمز لول در این کتاب، برخلاف هر دو جریان، وضعیت فعلی رسانه‌ها را تقویت‌کننده‌ دموکراسی، رفاه و صلح می‌داند و اثر خود را با این هدف به رشته تحریر درآورده که این پیش‌فرض را به لحاظ علمی و عقلی به اثبات برساند.</strong>