چالش‌های اقتصادی نشر در ایران؛ پیش‌نهاد شاخص‌های آمار اقتصادی و نوآوری

Abstract

این مقاله شرایط اقتصادی نشر کتاب در ایران را بررسی می‌کند. کتاب از کالاهای مهم فرهنگی است که در مقایسه با دیگر صنایع فرهنگی ظرفیت مناسبی را در درآمدزایی و اشتغال در اختیار دارد. در این پژوهش، درابتدا با استفاده از رویکرد زنجیرۀ ارزش، شرایط اقتصادی حوزۀ نشر کتاب تبیین شده است و سپس با استفاده از روش داده‌بنیاد و بهره‌گیری از شاخص‌های آمار اقتصادی چالش‌های این حوزه شناسایی شده‌اند. براساس مطالعات و بررسی‌های انجام‌گرفته در این پژوهش، مخارج واقعی خانوار درمورد کتاب از سال 1392 روند کاهشی پیدا کرده است. مواردی چون عدم تعادل در سهم اقتصادی بازیگران زنجیرۀ ارزش نشر، پراکندگی نامناسب توزیع‌کنندگان در سطح کشور، توازن‌نداشتن تعداد کتاب‌فروشی‌ها با تعداد ناشران، ضعف فرهنگ کتاب‌خوانی، نظام تربیتی کنکورمحور، و تسلط رسانه‌های جدید بر زندگی مردم از چالش‌های اثرگذار محسوب می‌شوند. درمقابل، سیاست‌گذاری مؤثر با استفاده از شاخص‌های آمار اقتصادی و اقداماتی چون به‌روز‌شدنِ قوانین این حوزه و استفاده از نوآوری‌هایی مانند چاپ براساس تقاضا و فروش آنلاین و کتاب صوتی در اشکال گوناگون می‌توانند یاری‌رسان مقابله با چالش‌های ذکرشده باشند.