عرفان شرقی در آثار کانستانتین بالمونت شاعر سمبولیست و ملک‌الشعرای روسی

Abstract

در این مقاله، ضمن معرفی کانستانتین بالمونت شاعر سمبولیست سدۀ بیستم روسیه معروف به ملک‌‌الشعرا و شمس‌‌الشعرا در ادبیات روسی، به آن‌‌دسته از اشعار با مضامین شرقی وی، که هم‌سو با اساس مکتب سمبولیست روسی است، پرداخته شده است. بالمونت یکی از بنیان‌گذاران مکتب سمبولیست روسی است. این ایدۀ ادیان الهی، که با مرگ انسان تنها جسم او از بین می‌‌رود و بازگشت انسان به‌سوی خداست، اساس سمبولیسم روسی نیز است که در اشعار بالمونت به‌کرّات ملاحظه می‌‌شود. سپس به خاستگاه و نحوۀ شکل‌گیری برخی از مضامین شرقی اشاره خواهد شد. عناصر چهارگانه یا عناصر اربعه (آتش، آب، خاک، و هوا) از مضامین اصلی اشعار بالمونت است. بالمونت با شاعران ایرانی مانند مولانا، خاقانی، و حافظ آشنا بود و به‌‌نظر می‌‌رسد اشعار با مضامین عناصر چهارگانه به تأسی از شاعران ایرانی سروده شده‌‌اند. او که درپی یافتن «شمس» در این دنیاست، تحت‌‌تأثیر <em>قرآن</em>، پیامبر اکرم (ص)، آثار عرفانی ایرانی ـ شرقی، و صوفی‌گری حافظ و مولاناست و اشعار «فراموش نکن: <em>قرآن</em> کتاب پرهیز است»، «ازآن‌جا»، «ستارۀ صحرا»، «سکوت»، «جلال‌الدین رومی»، «پند»، «عندلیب»، و ... را براساس مضامین شرقی و اشعار شاعران ایران‌‌زمین سروده است. مضامینی که در شکل‌‌گیری اندیشه‌‌های عرفانی و صوفیانۀ شاعر روس تأثیرگذار بودند و توجه عمدۀ شاعر در آن‌ها به «جهان هستی» و مفهوم «ازلیت و ابدیت» است.