جستاری بر ابعاد و مؤلفه‌‌های ارزیابی نقادانۀ کتب درسی دانشگاهی با تأکید بر اصول طراحی و سازمان‌دهی پیام‌‌های آموزشی

Abstract

کتب درسی ویژگی‌‌ها و ابعاد گوناگونی دارد که داوری دربارة کیفیت آن مستلزم ارزیابی همه‌جانبه و نقد و بررسی آن از جوانب مختلف است. درهمین‌راستا، مطالعۀ حاضر با هدف ارائة معیارهایی برای ارزیابی نقادانۀ کتب درسی دانشگاهی ازمنظر اصول طراحی پیام‌‌های آموزشی انجام شد. پژوهش حاضر با روش کیفی از نوع مطالعۀ کتاب‌خانه‌‌ای انجام شد که به‌صورت استقرایی منابع علمی، ازقبیل کتب و مقالات منتشرشده در موضوع موردبررسی، مطالعه و سپس موارد مطرح‌شده طبقه‌بندی و معیارهای جدید برای ارزیابی نقادانۀ کتب درسی ارائه شد. جامعۀ پژوهش حاضر را کلیۀ منابع اطلاعاتی، کتب، و مقالات نمایه‌شده در مجلات معتبر داخلی و خارجی‌ای تشکیل می‌داد که در سال‌های 1380 تا 1396 و 2000 تا 2017 چاپ شده بودند. هم‌چنین نمونه‌گیری، در پژوهش حاضر، به‌روش غیرتصادفی از نوع هدف‌مند انجام شد. نتایج نشان داد که در نقد کتب درسی ‌ـ ‌دانشگاهی علاوه‌بر توجه به بُعد ظاهری، ساختاری، محتوایی، و نگارشی دو بُعد دیگر وجود دارد که اهمیت بالایی دارد و آن عبارت است از بُعد پژوهشی و بُعد آموزشی. درنهایت،<strong> </strong>می‌توان نتیجه گرفت که اگر بعد آموزشی و پژوهشی در نقد کتب درسی ـ ‌دانشگاهی که نخستین هدف آن انتقال یک پیام آموزشی است نادیده گرفته شود نقد اثر موردنظر ابتر مانده و به غایت مقصود نرسیده است.