نقد و بررسی سیمای فیروز بن یزدگرد دوم در شاهنامه و تواریخ دوره‌ی اسلامی

Abstract

<strong>در پی تبیین جایگاه بخش تاریخی شاهنامه، در این جستار سیمای فیروز در شاهنامه با تواریخ دورة اسلامی مقایسه و روشن شد که شاهنامه از نظر تاریخی نیز یکی از منابع موثّق و قابل اعتماد است و در کلّیات، ماجراهای عهد فیروز با متون تاریخی هم</strong><strong>­</strong><strong>سوست؛ چنانکه شورش فیروز بر برادرش هرمزد و تصاحب سلطنت، قحطی هفت ساله، مردم</strong><strong>­</strong><strong>داری فیروز و مدیریت بحران در دورة قحطی، ساختن شهرهایی در زمان فیروز، جنگ فیروز با خوشنواز، شکست فیروز در رویارویی با خوشنواز و کشته شدنش در خندق، گماشتن سوفرای و بلاش در پایتخت در هنگام لشکرکشی به سرزمین هیاطله، بیست و هفت سال سلطنت فیروز، کین</strong><strong>­</strong><strong>خواهی سوفزای از خوشنواز و برگرداندن غنائم و اسرا هم در شاهنامه و هم در بیشتر منابع تاریخی آمده است و هم</strong><strong>­</strong><strong>سویی قابل تأمّلی بین شاهنامه و تواریخ عهد اسلامی دیده می</strong><strong>­</strong><strong>شود. </strong><br /> <strong>بدیهی است که در برخی جزئیات، اختلاف</strong><strong>­</strong><strong>هایی نیز بین شاهنامه و متون تاریخی وجود دارد؛ چنانکه دربارة مدّت قحطی، خاستگاه خشکسالی، مدّت پادشاهی فیروز، تعداد و نام شهرهای ساخته شده به دست فیروز، کیفیت جنگ او با خوشنواز، کنش او در مواجهه با هرمزد، خاستگاه جنگ او با خوشنواز و افراد همراه او در جنگ با خوشنواز اختلافاتی جزئی بین روایت فردوسی و برخی از منابع تاریخی دیده می</strong><strong>­</strong><strong>شود که این اختلافات جزئی حتّی در بین خود تواریخ دورة اسلامی نیز مشهود است.</strong>