سبک شناسی رباعیّات خاقانی با نگاه به تأثیر پذیری از خیّام

Abstract

<strong>این مقاله به بررسی تأثیر رباعیّات خیّام بر رباعیّات خاقانی می‌پردازد و نشان می‌دهد که خاقانی در جنبه‌های مختلف زبانی، سبک شاعری، شیوة بیان و اندیشه‌های فلسفی از این تأثیرپذیری برکنار نمانده است. آنچه در این پژوهش با شیوة تحلیلی- توصیفی به آن پرداخته شده، پاسخ به این پرسش است که این تأثیرپذیری‌ها از چه رویکردها و تا چه حدود است؟ نتایج به‌دست آمده نشان می‌دهد که خاقانی در رباعی‌سرایی، در بسیاری از موارد، در حدِّ لفّاظی مانده است. امّا در مواردی بسیار، تمایل داشته تا از نظر زبانی به خیّام نزدیک شود و در این راه به موفّقیّت‌هایی نیز دست یافته است. دیگر آن که در اندیشه‌های فلسفی و فکری نیز بین خیّام و خاقانی -در رباعیّاتشان- شباهت‌هایی وجود دارد. هر چند در این زمینه تفاوت‌هایی نیز دیده می‌شود؛ مثلاً محور تفکّرات خیّام، فلسفه است. امّا خاقانی از اندیشه‌های فلسفی به دور است و حتّی مخالفِ آن به‌شمار می‌رود. هدف دیگرِ این تحقیق، توجّه بیشتر پژوهشگران به رباعیّات خاقانی و شناخت این بخش از اشعار اوست که در سایة قصایدش پنهان مانده است.</strong>