جلوه‌های گوناگون تکرار در رباعیّات مولانا

Abstract

<strong>یکی از عوامل مهمّ ایجاد زیبایی و غنای موسیقایی شعر، تکرار است. آرایه</strong><strong>‌</strong><strong>های بدیع لفظی را با نوعی مسامحه می</strong><strong>‌</strong><strong>توان ذیل تکرار آورد. تکرار واژه را در شعر می‌توان از دیدگاه‌های مختلف ادبی بررسی کرد که در این مقاله رباعیّات مولوی از دیدگاه بدیعی و زیبایی‌شناسی مورد تحلیل قرار گرفته‌است. از میان شاعران فارسی‌زبان، جلال‌الدّین محمّد مولوی(604-672) در رباعی</strong><strong>‌</strong><strong>های خود انواع تکرار را به شیوه</strong><strong>‌</strong><strong>ای بسیار زیبا، هنرمندانه و شاعرانه و با بسامد زیاد مورد استفاده قرار داده است. این تکرارها، علاوه بر ایجاد زیبایی، شور و شیدایی مولانا را از بارقه</strong><strong>‌</strong><strong>های معنوی به نمایش می</strong><strong>‌</strong><strong>گذارد و گاه رباعیّات او را تا حدّ یک قطعة موسیقی پرطنین و طربناک متناسب با عوالم معنوی نزدیک ساخته است. غالب این تکرارها در رباعیّات مولانا از طریق تکرار حرف، هجا، کلمه و عبارت عمدتاً در قالب آرایه</strong><strong>‌</strong><strong>های بدیع لفظی همچون انواع جناس، ردّالعجز علی</strong><strong>‌</strong><strong>الصّدر، اشتقاق، موازنه و ذوقافیتین تجلّی یافته است. در این جستار با آوردن نمونه</strong><strong>‌</strong><strong>هایی از انواع تکرار در این قالب شعری مولانا، بررسی</strong><strong>‌</strong><strong>ها و تحلیل</strong><strong>‌</strong><strong>های لازم به شیوه</strong><strong>‌</strong><strong>های آماری و با بهره</strong><strong>‌</strong><strong>گیری از جداول صورت گرفته است.</strong>