مطالعه تطبیقی ماهیت تعیین اجل در تعهدات قراردادی و براتی (ایران، انگلیس، کنوانسیون ژنو و آنسیترال)

Abstract

شناخت ماهیت توافق در تعیین اجل تعهدات قراردادی و براتی به منظور تعیین ضمانت­اجرای عدم چنین توافقی و همچنین ضمانت­اجراهای عدم اجرای تعهد در اجلِ تعیین­شده کمک خواهد نمود. در حقوق ایران چنین توافقی در تعهدات قراردادی اجمالاً در قالب شرط صفت تبیین می­شود که ضمانت­اجرای عدم چنین توافقی، موجب حالّ محسوب­شدنِ تعهد است. همچنین با توجه به قید تلقی­شدن یا نشدنِ اجلِ تعیین-شده نسبت به تعهد، به ترتیب ضمانت اجرای منتفی­شدنِ تعهد و یا ضمانت­اجراهای عدم اجرای قرارداد را به همراه خواهد داشت. در حقوق انگلیس نیز توافق در تعیین اجل، در قالب شرط ضمن عقد تبیین می­گردد. ضمانت­اجرای عدم چنین توافقی، اجرای تعهد در مدت زمان معقول است. همچنین در صورت عدم اجرای تعهد در اجلِ تعیین­شده، با توجه به شرط اصلی یا فرعی قلمداد نمودنِ چنین توافقی، لغو قرارداد و یا مطالبه خسارت را به همراه خواهد داشت. در تعهدات براتی، از آنجا که تعیین اجل، از ارکان شکل­گیری این­گونه تعهدات به شمار می­آید، ماهیتاً در قالب توافق بر ارکان تبیین می­شود. ضمانت اجرای عدم تعیین اجل در نظام حقوقی ایران، بطلان تعهد براتی است و در سایر نظام­های مورد مطالعه (انگلیس، کنوانسیون ژنو و آنسیترال) حالّ­شدن این­گونه تعهدات است. همچنین عدم اجرای تعهد در زمان تعیین­شده موجب استقرار مسئولیت تضامنی امضاءکنندگان سند تجاری مطابق قانون خواهد بود.