حمایت از اجساد درحقوق بین الملل بشردوستانه و دیدگاه اسلامی

Abstract

حقوق بین­ الملل بشردوستانه حمایت­ های متعددی را در مورد رفتار احترام ­آمیز با اجساد درگذشتگان جنگ­ ها مقرر داشته است. این حمایت­ ها، با تعهد به جستجوی مفقودین آغاز شده و تا دفن محترمانه­ ی اجساد ادامه دارد. علاوه بر مشکلات مربوط به اجرای این مقررات، نظام حقوق بشردوستانه در جرم ­انگاری برخی رفتارها علیه اجساد مانند نبش قبرهای غیر مجاز، موانع شناسایی اجساد و رها ساختن آن­ها در میدان جنگ دچار کاستی است. از آنجا که منشأ بسیاری از مقررات بشردوستانه­ی حمایتی در زمینه­ی اجساد، تعالیم ادیان الهی است، دراین مقاله، حمایت از اجساد در چارچوب منابع فقه اسلامی مطالعه شده است. احترام به شخصیت انسان پس از مرگ، ضرورت خاک­سپاری فوری اجساد و حرمت قطع عضو اجساد کشته­ شدگان در جنگ به عنوان یک تکلیف دینی در روایات معصومین (ع) و آراء فقیهان مسلمان برجسته است. اگر چه دفن با آداب ویژه اسلامی با توجه به نقش محوری ایمان و اعتقاد به توحید و معاد در جهان ­بینی اسلامی، اختصاص به اجساد مسلمانان دارد، اما بر پایه­ ی ضوابط فقه اسلامی ناظر به احکام ثانویه، ضرورت دفن به همه اجساد کشته­ شدگان در جنگ تسری می ­یابد. علاوه بر ملاحظات بهداشتی و اهمیت تبادل اجساد و در نتیجه ضرورت نگهداری و دفن آنان، امروزه دولت­های مسلمان به موجب اسناد بین­المللی بشردوستانه نیز متعهد به رعایت این حمایت ها هستند