مبانی«عدالت خواهی»در ستایش سروده‏های عصرغزنوی

Abstract

یکی از ذخایر مهم فرهنگی هر ملت، ادبیات آن است که از ابعاد گوناگون شایستۀ تأمل است و یکی از این ابعاد «محتوای اخلاقی» است که«عدالت»یکی از مصادیق آن می باشد و از آنجا که ستایش سروده ها در عصر غزنوی رایج بودند و در آنها ممدوحان به فضایل اخلاقی از جمله«عدالت»ستوده می‏شدند، شایسته دیدیم که مبانی عدالتخواهی شاعران را در این اشعار بررسی کنیم. با بررسی و تحلیل ستایش سروده‏های عصرغزنوی در دیوان‏های شاعران مشهور این دوره، دریافتیم که شاعران عموماً ممدوحان خود را به«عدالت‏دوستی»ستوده‏اند. با تعمق دراین اشعار پی بردیم که شاعران ستایش‏های خود را بر مبانی متعددی بناکرده‏اند. این مبانی اجمالا عبارتند از: الف)مبارزه با ظلم و جور ب)تأمین امنیت ج)عمران و آبادی کشور د)برقراری نظم اجتماعی هـ)بقای حاکمیت و)نشاط اجتماعی ز)نفی تبعیض ح)دفع بلا و مصیبت و... نتایجی که از پژوهش مزبور دریافتیم عبارتند از: الف)فضایل اخلاقی در این عصر دست کم از بعد نظری، همچنان معتبر بودند، اگرچه در عمل چندان جدی انگاشته نمی‏شدند. ب)انگیزه شاعران از سرودن این اشعار متفاوت بود؛ هرکدام متناسب با شخصیت و همت خود، تحقق مطلوبی را جست و جو می‏کرد. ج)این اشعار از فقدان عدالت درعصر مورد پژوهش حکایت می‏کند؛چرا که شاعران برای برآورده شدن خواسته‏های حتی به حق خود،به ستایشهای سخیف و نادرست تن می‏دهند تاشایدموافقت ممدوح را جلب کنند.