جنسیت و مهاجرت: تحلیل جامعه‏ شناختی تفاوت‌های جنسیتی در مهاجرت‏های داخلی در ایران

Abstract

مهاجرت، همانند هر فرایند اجتماعی دیگر، یک فرایند جنسیتی است. انگیزه‏ها، محدودیت‏ها و فرصت‏های مهاجرت برای مردان و زنان متفاوت است. امروزه، زنان حضور و مشارکت کمی و کیفی زیادی در فرایند مهاجرت دارند تا جایی که اخیراً مبحثی با عنوان «زنانه شدن مهاجرت» در ادبیات مهاجرتی مطرح‌شده است. مقاله پیش‏رو با استفاده از تحلیل ثانویه داده‏های فردی نمونه دو درصدی سرشماری1390 به تحلیل جنسیتی رفتارهای مهاجرتی زنان و مردان و تعیین‏کننده‏های آن می‏پردازد. نتایج بررسی نشان می‏دهد در دو دهه اخیر سهم زنان در جریانات مهاجرتی افزایش‌یافته است. زنان و مردان به دلایل و انگیزه‏های متفاوتی مهاجرت می‏کنند. حدود یک‌چهارم زنان در مقایسه با سه‌چهارم مردان مهاجر نقش فعالی در فرایند مهاجرت داشته‏اند. نتایج تحلیل چندمتغیره نشان داد که حدود سه چهارم تفاوت‌های جنسیتی در ایفای نقش فعال در فرایند مهاجرت، ناشی از نابرابری‏های اقتصادی و اجتماعی بین دو جنس می‏باشد. از این‌رو، ساختارهای اقتصادی مردانه و هنجارهای جنسیتی نقش مهمی در تبیین تفاوت‏های جنسیتی مهاجرت در ایران دارند.