آنالیز زمانی - مکانی گسترش فیزیکی و رشد اسپرال شهری با استفاده از دادههای چندزمانه سنجشازدور و مدلهای آماری، مطالعه موردی: شهر اردبیل

Abstract

گسترش و رشد شهری فرایندی مکانی - جمعیتی است و به اهمیت روزافزون شهرکها و شهرها به<br />عنوان محل تمرکز جمعیت در جامعه و اقتصاد خاصی اشاره دارد. آنالیز رشد شهری با استفاده از دادههای<br />تاریخی و کنونی عملیاتی ضروری در مطالعات جغرافیایی شهرها و برنامهریزیهای آتی میباشد. گسترش<br />در کنار شاخصهای GIS افقی و رشد شهرها میتواند با استفاده از دادههای سنجش از دور و تکنیکهای<br />آماری، نقشهبرداری شده و اندازهگیری گردد. هدف اصلی این مقاله فرابینی یا دیدهبانی رشد شهری در شهر<br />اردبیل(در شمال غرب ایران) در چهار دهه گذشته و کمیسازی درجه آزادی رشد شهری، درجه گسترش<br />افقی بیرویه شهری و درجه خوب بودن رشد شهری بوده است. عکسهای هوایی و تصاویر چندزمانه ماهواره-<br />1968 ) برای تعیین گستره و رشد فیزیکی شهر اردبیل در هشت جهت - ای پوشش دهنده چهار دهه( 2007<br />جغرافیایی مختلف در داخل یک ناحیه دایرهای شکل مورد آنالیز قرار گرفتهاند. در راستای آنالیز رشد<br />شهری، آزمون کایاسکور پیرسن برای بررسی درجه آزادی رشد شهری و آنتروپی شانون برای تعیین درجه<br />اسپرال شهری به کار گرفته شدند و درجه خوب بودن رشد شهری نیز بررسی گردیده است. این اندازهها هم<br />برای چهار دوره ده ساله و هم برای مناطق مختلف شهر محاسبه شدند. نتایج نشان میدهد که درجه آزادی<br />رشد شهری برای هر چهار دوره زمانی خیلی بالاست و میزان آن برای جهات شمال و شرق اردبیل نسبتاً<br />پایین و برای شمال شرق، جنوب شرق، غرب و شمال غرب شهر بالا و برای جنوب و جنوب غرب خیلی<br />بالاست. درجه آزادی کلی رشد شهری نیز برای کل شهر به شدت بالا میباشد. آنالیز صورت گرفته با انتروپی<br />شانون نیز نشان میدهد شهر اردبیل در هر چهار دوره زمانی از پراکندگی افقی شهری برخوردار بوده و در<br />همه جهات نیز در حال تجربه نمودن پراکندگی فیزیکی شهری است. هرچند که میزان آن در دورههای زمانی و جهات مختلف متفاوت میباشد. اسپرال کلی نیز با در نظر گرفتن کل شهر خیلی بالاست و بنابراین میتوان<br />1968 از اسپرال کلی بالایی برخوردار بوده - گفت اردبیل با در نظر گرفتن الگو و فرایند در دوره زمانی 2007<br />است و سرانجام اینکه آنالیز درجه خوب بودن شهری نیز نشان میدهد که شهر اردبیل در دوره زمانی مذکور<br />شاهد مطلوب بودن رشد شهری نبوده و میزان آن در همه جهات منفی بوده است.