گفتمان کاوی شعر بشری بستانی بر اساس رویکرد نورمن فرکلاف (مطالعه موردی: دوقصیدة الحرکات و مکابدات لیلی فی العراق)

Abstract

تحلیل گران انتقادی، گفتمان را کنشی اجتماعی می دانند که رابطه دیالکتیکی با ساختارهای کلان جامعه دارد و به خلق و بازتولید مناسبات قدرت کمک می کند، از این رو برای تحلیل بهتر متن باید بافت اجتماعی آن نیز مورد بررسی و کنکاش قرار گیرد و رابطه قدرت و ایدئولوژی در متن تشریح شود. ازمهمترین رویکردهای ارائه شده در تحلیل گفتمان رویکرد نورمن فرکلاف است که به تحلیل متن در سه سطح توصیف ـ تفسیر ـ و تبیین می پردازد. در این جستار به بررسی و تحلیل گفتمان شعری بشری بستانی در دو قصیده الحرکات و مکابدات لیلی از دیوان البحر یصطاد الضفاف (1988م) بر اساس این رویکرد و به روش توصیفی ـ تحلیلی پرداخته شده است. پژوهش انجام شده نشان می دهد که شاعر در این دو قصیده با استفاده از واژگان استعاری و با بکارگیری تکنیک نقاب و ناسازواری ادبی و به کارگیری بینامتنیت که یک نوع عینیت به متن می بخشد، وبا برخی تصاویر هنری به نقد سلطه حاکم بر عراق پرداخته و این سلطه را به چالش کشیده است و با به تصویر کشیدن اوضاع نابسامان عراق که آن را نتیجه سیاست های ناکارآمد سلطه صدام می داند، سعی در مشروعیت زدایی از آن دارد و مردم را به مقابله با آن دعوت می کند. بشری بستانی در این گفتمان جنگ بین ایران و عراق را محکوم می کند و هم پیمانی صدام با آمریکا را نتیجه ضعف سیاست های وی می داند که نتیجه جز خسران و شکست برای وی نخواهد داشت.