نقد اُسطور های دو رُمان مَلَکوت و یَکُلیا

Abstract

از نظر علم روان<span style="font-family: Times New Roman;">‌</span>شناسی آرزوهای واپس<span style="font-family: Times New Roman;">‌</span>زده‌ی نویسنده ورویاهای نافرجام روزانه، می<span style="font-family: Times New Roman;">‌</span>توانند در آثار هنریِ نویسنده تحقّق بیابند؛ این‌گونه آثار سمبلیک و نمادین سخن می<span style="font-family: Times New Roman;">‌</span>گویند و از اُسطوره‌ها بهره می برند. اُسطوره‌ها هنگام بازسازی، به اقتضای زمانه، معانی جدیدی می<span style="font-family: Times New Roman;">‌</span>یابند و تعبیر مضامین مختلف زندگی را عهده‌دار می<span style="font-family: Times New Roman;">‌</span>شوند و به طور کلّی رنگ عواطف و آرزوهای حاکم بر محیط روشنفکری را می<span style="font-family: Times New Roman;">‌</span>گیرند. هر نسل، اُسطوره‌ها را بنا به نیازها، باورها و انگیزش‌های ایدئولوژیک خود دریافت و تأویل می<span style="font-family: Times New Roman;">‌</span>کند؛ پرداختن نویسندگان پس از کودتای 28 مرداد نیز به عوامل محدود کننده<span style="font-family: Times New Roman;">‌</span>ای چون جنگ، رنج، گناه و مرگ حاکی از آن است که فرد یا اجتماع، یک بحران وجودی بنیادین را تجربه می<span style="font-family: Times New Roman;">‌</span>کند. در داستان‌های اُسطوره<span style="font-family: Times New Roman;">‌</span>ای همچون "ملکوت" و "یَکُلیا و تنهایی او" یادآوری فکر مرگ که در هرلحظه از زندگی، حضور دارد سعادت و شادی زندگی اشخاص را نابود می کند. بهرام صادقی و تقی مدرسی به شیوه‌ی سورئالیست‌ها در زندگی روزمره و درهرجریان عادی، عامل خرق عادت را جستجو می<span style="font-family: Times New Roman;">‌</span>کنند و اُمور غریب و مافوق طبیعی را آشنا و در دسترس بشرمی<span style="font-family: Times New Roman;">‌</span>گذارند. در دنیای وهم آمیز ایشان، عجیب‌ترین حوادث، عادی و طبیعی می‌نماید. اختناق حاکم برجامعه و فردگرایی، نویسندگانِ روشنفکرِ این دو رُمان را به بی‌مسئولیّتی و لذّت‌جویی فرا می‌خواند و با دادن جنبه‌ای اُسطوره<span style="font-family: Times New Roman;">‌</span>ای به دردهایی که نتیجه‌ی وضعیت اجتماعی- تاریخی خاصی است به آن‌ها کلّیت می‌بخشند، آن‌ها را در جامه‌ی اُسطوره می<span style="font-family: Times New Roman;">‌</span>پیچند و دردهای ازلی و ابدی بشر می<span style="font-family: Times New Roman;">‌</span>پندارند. یکی از زمینه‌های متنوع نقد اُسطوره<span style="font-family: Times New Roman;">‌</span>ای، بر اساس کاربرد آن، نقد کهن الگویی است؛ در این نوع نقد، اثر ادبی به پیش نمونه یا ژرف ساخت کهن الگویی تأویل می‌شود. در این مقاله دو رُمان مذکور، با رویکرد نقد کهن الگویی بررسی می‌گردند.