نظارت بر عملکرد کارگزاران (مسئولان نظامی و انتظامی) در نهج‌البلاغه

Abstract

زمینه و هدف: از دیدگاه اسلام «نظارت» جایگاه مهمی در امور فردی و اجتماعی دارد. نظارت دارای انواع متعدد درونی (خودکنترلی) و بیرونی (دگرکنترلی) است. نظارت بیرونی به نظارت مردمی- حکومتی و نظارت حکومتی به درون‌سازمانی و برون‌سازمانی تقسیم می‌شود. نظارت یکی از مسائل مهمی است که تاکنون بر اساس دیدگاه ها و رویکردها و از زوایای مختلفی موردبررسی قرارگرفته است و ضرورت دارد که این موضوع از منظر منابع دینی نیز موردبررسی قرار گیرد. تحقیق حاضر بر همین اساس شکل‌ گرفته و چگونگی نظارت بر عملکرد کارگزاران (مسئولان نظامی و انتظامی) در نهج‌البلاغه را بررسی و تحلیل کرده است. روش تحقیق: این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی، اهمیت و بر اساس رهیافت‌ها و راهبردهای روش‌شناسی تحلیلی و با استناد به نامه‌ها و خطبه‌های نهج‌البلاغه و کتب تفسیری ویژگی های حکومتی امام علی (ع) انجام شده است. یافته‌ها و نتیجه‌گیری: نتایج تحقیق نه‌تنها زوایای مختلفی از سیرة آن امام بزرگوار را به‌عنوان یک کارگزار دینی آشکار ساخت بلکه نشان داد که مولای متقیان علی(ع) از معدود رهبرانی است که ضمن ارائة راهکار‌های عملی به مسئولان نظامی و انتظامی بر مبنای آموزه‌های وحی الهی و سیره و سنت رسول‌الله (ص)، از طریق دریافت گزارش‌ها و اطلاعات که برگرفته از نظارت شبکه‌ای، سیستمی، چندلایه و فراگیر بوده است با جدیت و سرعت، به تحلیل آن‌ها می‌پرداخت و پس از اطمینان از صحت‌وسقم قضایا، بی‌درنگ اقدام به اتخاذ تصمیمات قاطع می‌کرد. تقویت و اشاعة فرهنگ خودنظارتی مسئولان، ترغیب مسئولان به حمایت از طرح‌های نظارتی، بازنگری در ساختارهای نظارتی و ایجاد هماهنگی‌های لازم بین بخش‌های نظارتی، نظارت مستمر بر امور مسئولان نظامی و انتظامی از ضروریات نظارت بر عملکرد کارگزاران (مسئولان نظامی و انتظامی) است.