رویکردی در نظریة ساختاری-عملکردی مبتنی بر تعلیم و تربیت فطرت‌گرا

Abstract

زمینه و هدف: فطرت ازجمله مهم‌ترین مباحث موردتوجه در تعلیم و تربیت اسلامی است که نه‌تنها سرمایه و گنجینه‌ای معرفتی، بلکه همچون قطب‌نما و جهت‌یابی است که انسان را در مسیر تعالی در جهت نیل به معبودش یاری می‌کند. این پژوهش با هدف بررسی نظریه ساختاری-عملکردی مبتنی بر تعلیم و تربیت فطرت‌گرا انجام گرفته است و به بررسی عملکرد فطرت در حالات، مراتب و موقعیت‌های مختلف و در ترکیب با سایر ابعاد وجودی انسان (نفس، عقل و دل) می‌پردازد. روش تحقیق: پژوهش حاضر به شیوه توصیفی-تحلیلی انجام پذیرفته است. یافته‌ها: بر مبنای یافته‌های بحث نظری و متناسب با غایات، مشخص شد که تعلیم و تربیت فطرت‌گرا موجب پیمودن «مسیر قرب الی الله» می‌شود؛ متربی تبدیل به «سالک سیر الی الله» و مربی دارای نقش هادی ربانی می‌گردد. فطرت آدمی که هم سرمایة تربیت و هم راهنمای آن است شامل فطرت عقل، فطرت نفس و فطرت قلب است. نتیجه‌گیری: نتایج به‌دست‌آمده نشان می‌دهد که توجه و تربیت ابعاد وجودی انسان (نفس، عقل و دل)، مبتنی بر تربیت فطرت‌گرا، می‌تواند باعث برانگیختن نیروی تعقل و تفکر در سبک زندگی موحدانه و رشد و تعالی فطرت‌محور متربیان شود. همچنین الگوی تعلیم و تربیت باید بر اساس نظام ساختاری ارزش‌های تربیتی تنظیم شود تا در پرتو آن زمینه‌های پرورش و شکوفایی بذر دانش در اقلیم فطری انسان را فراهم گردد. به‌منظور تدوین یک برنامه تربیتی جامع در حوزة پرورش فطرت، عقل، دل و یا هر نوع نظام تعلیم و تربیتی اعم از الهی و سکولار نیز لازم است که همة الزامات تربیتی شناسایی شوند و مدنظر قرار گیرند.