نوع شناسی صحنه‌های ساختگی در پرونده‌های قتل و سازوکارهای شناسایی آن

Abstract

زمینه و هدف: صحنه‌سازی جرم، عملی جنایی و آگاهانه است که توسط مجرم، قبل یا حین یا بعد از ارتکاب جرم و با هدف منحرف کردن مسیر تحقیقات و گمراهی مأموران تحقیق انجام می‌شود تا از این طریق شک و ظن را از خود دور یا آن را به دیگری معطوف کند. هدف این تحقیق، شناسایی این نوع تغییرات و رفتارهای هدفمند در صحنۀ جرم قتل و ارائه راهکار در خصوص کشف آن‌هاست. روش: این تحقیق از نوع توصیفی - تحلیلی است که با تکنیک تحلیل محتوای کمّی صورت گرفته است. جامعۀ آماری آن، 58 مورد از پرونده‎های قتلِ صحنه‌سازی‌شده در سه سال منتهی به سال 99 در کشور ایران است که به صورت هدفمند انتخاب شده‌نداند. ابزار اندازه‌گیری تحقیق، پرسشنامۀ معکوس است که اطلاعات استخراج شده از آن بر پایۀ آمار، ارقام و فراوانی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته‌اند. یافته‌ها: یافته‌های تحقیق نشان داد که مجرمان، صحنه‌های قتل را از طریق نمایش حوادثی چون حریق، گاز‌گرفتگی، تصادف یا واژگونی خودرو، حملۀ افراد ناشناس، خودکشی، فوت بر اثر بیماری و غیره صحنه‌سازی کرده‌اند که نمایش حادثهِ حریق و گازگرفتگی با تقریباً 28 درصد، بیش‌ترین و نمایش خودکشی به جای قتل با 17 درصد در رتبۀ بعدی قرار دارد. نتیجه‌گیری: در تمام قتل‌های صحنه‌سازی‌شده، بین مجرم و قربانی یک رابطۀ قبلی وجود داشت و صحنه‌سازان جرم برای نمایش صحنۀ جرم از اقداماتی چون جعل اظهارات (صحنه‌سازی کلامی)، خلق شواهد جدید، پاکسازی شواهد، حذف یا از میان بردن شواهد از صحنه جرم استفاده می‌کردند که با توجه به یافته‌های فوق، مأموران تحقیق لازم است پس از ورود به صحنه‌های جرم قتل، به موارد پیش‌گفته توجه کافی داشته باشند.