تحلیل عوامل طبیعی تأثیرگذار بر جغرافیای سیاسی منطقه مرزی ایران و جمهوری آذربایجان

Abstract

منطقه‌ای که بعدها به نام جمهوری آذربایجان استقلال یافت همواره برای ایران چالش‌برانگیز بوده و اکنون نیز با توجه به تفاوت‌ها و تشابه‌های جغرافیایی- سیاسی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. از طرف دیگر، طبق تئوری نظام جهانی تمام مکان‌های جغرافیایی جزء یک سیستم محسوب و تغییر دریکی، موجب تحول در مکان‌های دیگر می‌شود. گذر از رویکرد ژئوپلیتیک به ژئواکونومیک نیز موجب گردید وجود و نحوه بهره‌برداری از منابع طبیعی به عاملی تأثیرگذار در همگرایی و واگرایی دو یا چند کشور و به‌تبع به عاملی مؤثر در جغرافیای سیاسی تبدیل گردد. لذا، هدف از ارائه مقاله حاضر تبیین تأثیر عوامل طبیعی بر جغرافیای سیاسی منطقه مرزی ایران و جمهوری آذربایجان است. بنابراین، با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و بهره‌گیری از مطالعات کتابخانه‌ای و اسنادی به شناسایی عوامل طبیعی تأثیرگذار بر جغرافیای سیاسی منطقه موردمطالعه و سپس با بهره‌گیری از روش استقرایی و قیاسی به تحلیل موضوع پرداخته‌شده است. در این راستا، فرض بر این است که نحوه توزیع عوامل طبیعی منطقه موردمطالعه، بهره‌برداری مبتنی بر همکاری و مشارکت دو کشور ایران و جمهوری آذربایجان را طلبیده و ازاین‌جهت می‌تواند عامل مؤثر در جغرافیای سیاسی منطقه مرزی ایران و جمهوری آذربایجان باشد. یافته‌های تحقیق نیز حاکی از آن است که دو کشور جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان با توجه به پراکندگی و توزیع عوامل طبیعی (کوه، رود، جنگل، دشت و جلگه) از نیازمندی‌های متقابلی در منطقه موردمطالعه برخوردارند که می‌توانند از آن‌سوی مرز تأمین و رفع گردیده و درنتیجه به مشارکت و همکاری دو کشور منجر گردد