مدیریت خطر مجرمان؛ مطالعه موردی بخش کلیات پیش نویس لایحه قانون مجازات اسلامی

Abstract

مدیریت خطر مجرمان از مفاهیم جدید حوزه عدالت کیفری است که از ابتدای دهه ۱۹۹۰ مطرح شده است. پس از زیر سئوال رفتن امکان دستیابی به اهداف اصلاحی و درمانی مجازات ها و ضرورت کنترل هزینه های نظام عدالت کیفری بسترهای ظهور رویکردهای مدیریت گرا در حوزه عدالت کیفری فراهم شد. در این رویکرد، جرم یک امر عادی و بهنجار در جامعه تلقی می شود و مجرمان با توجه به میزان خطر و احتمال تکرار جرم طبقه بندی و مدیریت می شوند. نظام کیفری تقنینی ایران به رغم نبود زیرساخت های لازم برای سنجش و مدیریت خطر مجرمان در قوانین و مقررات مختلف ب هطور غیر نظام مند به این رویکرد توجه داشته است. تقسیم بندی جرائم به سه دسته جنایت، جنحه و خلاف و تعیین پاسخ های کیفری مبتنی بر ناتوان سازی مجرم از تکرار جرم و نیز پیش بینی ساز و کارهای جدید مدیریت مجرمان کم خطرتر مانند جزای نقدی روزانه، انجام کارهای عام المنفعه و محرومیت موقت از برخی حقوق اجتماعی، تعویق کیفر، نظام نیمه آزادی، نظارت الکترونیکی در بخش کلیات پی شنویس لایحه قانون مجازات اسلامی را میتوان از جمله نمادهای این رویکرد تلقی کرد. این مقاله بر آن است تا ضمن ارائه توصیفی مختصر از رویکرد مدیریت خطر، جلوه های عملی این رویکرد را در پیشنویس قانون مجازات اسلامی مورد نقد و بررسی قرار دهد.