تحلیل رابطه ی مافوق مادون بعنوان عنصر ساختاری مسئولیت کیفری مقامات مافوق در اسناد بین المللی و رویه ی قضایی

Abstract

مسئولیت کیفری مقامات مافوق از نگرانی های جامعه ی بین المللی است به همین دلیل پروتکل الحاقی اول به کنوانسیون های ژنو، اساسنامه ی دیوان های موقت و اساسنامه ی دیوان بین المللی کیفری با شناسایی صریح این دکترین، عناصر سه گانه، ضوابط و معیارهایی را برای آن مشخص نموده اند، هر چند اسناد بین المللی ضمن اشاره به وجود عنصر ساختاری به عنوان یکی از عناصر سه گانه، تعریفی از آن ارائه نداده اند اما اعلام نموده اند که عنصر ساختاری مسئولیت کیفری مقامات مافوق به موجب حقوق بشردوستانه ی بین المللی رابطه ی مافوق- مادون می باشد. حال این مقاله بر آن است تا با کنکاش در این اسناد و رویه ی قضایی بین المللی اعلام نماید که در دادرسی های بعد از جنگ جهانی دوم، معیارهای فرماندهی و کنترل به عنوان معیارهای عنصرساختاری پذیرفته شده اند. دیوان های موقت ضابطه ی کنترل موثر را اجرایی نموده اند و دیوان بین المللی کیفری نیز از همین رویه تبعیت نموده البته با این تفاوت که برای مافوق نظامی از ضابطه ی فرماندهی، کنترل موثر و اقتدار ولی برای مافوق غیرنظامی تنها از اقتدار و کنترل موثر استفاده شده است. مواد 86 و 87 پروتکل الحاقی اول نیز علیرغم تفاوت در هدف، معیارهای فرماندهی و کنترل را برای تحقق دکترین مزبور لازم می دانند. البته شرح کمیته ی بین المللی صلیب سرخ بر پروتکل الحاقی اول، مفهوم مافوق را گسترده تر از وجود رابطه ی مافوق- مادون می داند و آن را شامل مفهوم کنترل در سلسله مراتب می داند. از طرف دیگر دکترین فوق محدود به اشخاص نظامی نیست بلکه گستره ی آن شامل اشخاص غیرنظامی نیز می شود و نسبت به تمامی جنایات بین المللی و مخاصمات مسلحانه ی غیربین المللی نیز اجرا می گردد.