ارائۀ مدل پیش‌بینی تصادفات جاده ‏های برون‌شهری

Abstract

تصادفات جاده‏ای، یکی از مهم‌ترین دلایل مرگ‌ومیر در جهان و به‏ویژه در ایران است. سالانه تعداد زیادی در جهان در اثر تصادفات ناشی از خطای انسانی در جاده‏های برون‌شهری کشته و مجروح شده‏اند. با توجه به رشد روزافزون جمعیت و افزایش سوانح جاده‏ای در کشور، یافتن اثرگذارترین عوامل تصادفات می‏تواند زمینه‌ساز کاهش خسارات و تلفات ناشی از این تصادفات و مبنای مناسبی برای اعمال مدیریت حوادث جاده‏ها باشد. لذا هدف این پژوهش، شناسایی عوامل مؤثر در بروز تصادفات ناشی از خطای انسانی منجر به جرح یا فوت و همچنین ارائۀ مدل پیش‌بینی تصادفات ناشی از تأثیر خطای انسانی در راه‏های برون‌شهری استان همدان طی سال‌های 1391 تا 1396 است. برای جمع‌آوری اطلاعات، از داده‌های جمع‌آوری‌شده با استفاده از فرم کام کروکی‌های تصادفات بهره‌گیری شده است. از بین 1345 تصادف ثبت‌شده در منطقۀ موردمطالعه، تعداد 940 تصادف در قطعات حادثه‌خیز انتخاب شدند که از بین آن تعداد، 610 تصادف ناشی از بی‌احتیاطی در 97 قطعه جهت استفاده در مدل انتخاب شدند. در فرایند مدل‌سازی از اطلاعات تصادفات، ترافیک و هندسۀ قطعات حادثه‌خیز محورهای موردمطالعه استفاده شد که اطلاعات هندسی قطعات حادثه‌خیز شناسایی‌شده، به‌صورت میدانی و با استفاده از جی‌پی‌اس دوفرکانسه جمع‌آوری گردید. یافته‌های پژوهش نشان داد که بهترین مدل از نظر پیش‏بینی تصادفات و قابلیت ارائۀ فرمول، مدل پواسون است. پنج عامل در این مدل مؤثر بودند که عامل شاخص نزدیکی به مراکز جمعیتی، با ضریب 13081/1 بیشترین تأثیر در تصادفات ناشی از بی‌احتیاطی را داشته است و عواملی از قبیل ترکیب شیب و انحنا، ترافیک ساعت تصادف، طول قطعه‌بندی و شیب در مراتب بعدی قرار دارند. نتایج این پژوهش می‏تواند مبنای مناسبی برای اعمال مدیریت حوادث ناشی از خطای انسانی باشد. همچنین عوامل مؤثر بر تصادفات، به‏عنوان ابزاری مناسب در سطح میانی مدیریت ایمنی راه کاربرد خواهد داشت.