شناسایی نقاط حادثه‌خیز راه‌های برون‌شهری با استفاده از روش مدل‌سازی فازی (مطالعۀ موردی: محور قزوین - لوشان)

Abstract

زمینه و هدف: نقاط حادثه‌خیز، نقاطی هستند که احتمال وقوع تصادف در آن‌ها به‌طور غیرعادی بالاتر از دیگر نقاط می‌باشد؛ بنابراین شناسایی چنین نقاطی از جایگاه ویژه‌ای در تمام پروژه‌های ایمنی راه‌ها برخوردار است. به‌دلیل بالابودن آمار تصادفات ترافیکی در کشورمان، لزوم این موضوع بیش‌ازپیش موردتأکید است. روش: در این پژوهش، از سیستم استنتاج فازی نوع سوگنو جهت مدل‌سازی تصادفات بر اساس متغیرهای مستقل تأثیرگذار استفاده شد. در ابتدا، اطلاعات یک دورۀ دوساله از تصادفات محور قزوین - لوشان به طول 72 کیلومتر جمع‌آوری شد. همچنین داده‌های مربوط به هندسۀ محور (نظیر عرض سواره‌رو، تراکم کاربری حاشیۀ راه، عرض شانه، شیب طولی و امثالهم) از طریق برداشت میدانی جمع‌آوری شد. سپس با تقسیم محور موردنظر به قطعات همگن قوس افقی و راستای مستقیم، عمل مدل‌سازی فازی برای هریک صورت گرفت. بعد از اعتبارسنجی نتایج مدل فازی، مقادیر خروجی مدل فازی به‌ازای مقادیر متغیرهای ورودی ارائه شد. یافته‌ها: نتایج نشان از اهمیت متغیرهای عرض سواره‌رو، عرض شانه، شیب طولی، تعداد قوس افقی و در نهایت مجموع درجات قوس افقی بر متغیر وابستۀ شاخص تصادف در قطعات قوس افقی دارد. همچنین در راستای مستقیم، متغیرهایی نظیر تراکم کاربری زمین، عرض سواره‌رو و عرض شانه بر شاخص تصادف تأثیرگذار بوده‌اند. سرانجام برای شناسایی نقاط حادثه‌خیز، قطعاتی که شاخص تصادف آن‌ها (پیش‌بینی‌شده از مدل فازی) بالاتر از سطح اطمینان 90 درصد قرار گرفته‌ است، به‌عنوان قطعات حادثه‌خیز شناسایی شدند. نتایج و پیشنهادها: نتایج حاکی از عملکرد مناسب مدل ایجادشده با روش استنتاج فازی می‌باشد. به‌علاوه، استفاده از مدل فازی این مزیت را دارد که علاوه بر شناسایی صحیح نقاط حادثه‌خیز، عوامل مؤثر و شدت تأثیر هریک از آن‌ها نیز آشکار گردیده و کمک می‌کند تا اقدامات درستی در جهت افزایش ایمنی در این نقاط انجام شود.