بررسی لایحه پیشگیری از وقوع جرم ( با رویکرد قضایی)

Abstract

به موجب ماده یک لایحه پیشگیری از وقوع جرم، پیشگیری از جرم عبارت است از پیش بینی، شناسایی و ارزیابی خطر وقوع جرم و اتخاذ تدابیر و اقدام های لازم برای جلوگیری از وقوع آن. در این تعریف، ابتدا پیش بینی و برآورد میزان خطر وقوع جرم، با تکیه بر عوامل بزهکاری، مورد توجه واقع شده است. سپس مطالعه و اتخاذ اقدامات لازم به منظور پیشگیری از وقوع آن توسط نهادهایی که ایجاد آن ها در همین لایحه پیش بینی شده است. صرف نظر از مشکلاتی که ممکن است ارائه یک تعریف از پیشگیری در لایحه، در عمل ایجاد کند (از آن جهت که بین جرم شناسان راجع به تعریف و گونه های پیشگیری اتفاق نظر وجود ندارد)، می توان گفت که این لایحه یک متن جرم شناختی است، یعنی به یافته های جرم شناسی پیشگیری جنبه حقوقی و در نهایت اجرایی داده شده، بدون آن که البته ضمانت اجرایی برای آن ها تعریف و پیش بینی شده باشد. به همین جهت، در صورت تصویب لایحه، لازم است در مرحله اجرای قانون، در کتاب حقوقدان، کارشناس پیشگیری (جرم شناس) نیز حضور داشته باشد. خوشبختانه اکثریت کسانی که در سال های اخیر علاقمند به کار و پژوهش در قلمرو جرم شناسی شده اند در واقع حقوقدان جرم شناس هستند، یعنی تحصیلات پایه آن ها حقوق است، ولی در زمینه علوم جرم شناسی نیز پژوهش می کنند، لذا نسبت به رشته حقوق بیگانه نیستند. شاید از جهت کاربردی کردن یافته های جرم شناسی، از رهگذر قوانین و مقررات، این که رشته جرم شناسی در دانشکده حقوق ارائه و تدریس می شود، خود یک مزیت باشد. به هر حال، در ارتباط با تعریف پیشگیری، بهتر است با در نظر گرفتن یک مقدمه توجیهی برای این لایحه، چرایی تنظیم این قانون و جنبه های مختلف پیشگیری از جمله تعریف آن در این مقدمه آورده شود. در قانونگذاری های مدرن، مقدمه توجیهی قانون، خود در مرحله اجرای آن، رهگشا است، شبیه مقدمه قانون اساسی.