رویکرد جامعه محور به پیشگیری از جرم در پلیس ایران

Abstract

کنترل پلیسی جامعه محور رویکردی است که در آن نهاد پلیس علاوه بر بهره گیری از ابزارهای تعریف شده در نظام عدالت کیفری، از همکاری و مشارکتِ نهادهای اجتماعی و دولتی برای کنترل عوامل ایجادکننده جرم استفاده می کند و در تلاش است تا از رهگذر تغییر در ساختارهای سازمانی و روش های اجرایی، خود را در قبال شهروندان مسئول کند، تا در ادامه بتواند از مشارکت حداکثری اجتماع در کنترل عوامل ایجادکننده جرم بهره ببرد. در این مقاله به نحوه بهره گیری از آموزه های کنترل جامعه محور در تدابیر پیشگیرانه پلیس ایران پرداخته شده است. برای این منظور، ابتدا تحولات نقش پلیس، از رویکرد سنتی تا جامعه محور تبیین می شود. در ادامه برای اجرایی کردن این رویکرد در تدابیر پیشگیرانه پلیس ایران، تلاش می شود که با بهره گیری از روش های متداول در پیشگیری از جرم، برای آن فرآیند اجرایی ترسیم شود. فرآیند اجراییِ موضوع بحث، مبتنی بر فرآیندهای مرسوم در پیشگیری اجتماعی و وضعی از جرم، به علاوه عنصر همکاری و مشارکت اجتماعی است. در ادامه برآنیم که راهکارهای اجرای این فرآیند در پلیس ایران را در دو بُعد راهکارهای درون سازمانی و برون سازمانی تبیین کنیم. تدوین نظام نامه اخلاقیِ اکرام ارباب رجوع برای تمام مشاغل اجرایی پلیس، سیاستگذاری در زمینه رفتار کرامت مدار با بزه دیدگان و متهمان، کاهش مراحل اداری (بروکراسی) در سازمان پلیس و برنامه ریزی برای ارتقای رضایتمندی شهروندان از پلیس، از اهم راهکارهای درون سازمانی است که زمینه مشارکت اجتماعی در تدابیر پیشگیرانه پلیس را فراهم می کند. تدوین تدابیر پیشگیرانه مسئله محور دوجانبه بین نهاد پلیس و نهادهای جامعوی به صورت موردی، برای هم سو سازی تدابیر جاری آن ها با ملاحظات پیشگیرانه و تدوین تدابیر پیشگیرانه مسئله محورِ چندجانبه بین نهاد پلیس و نهادهای جامعوی برای حل مسائل جنایی، از راهکارهای برون سازمانی اجرای این رویکرد محسوب می شوند.