مؤلفه‌های امنیتی باغ‌های تاریخی اشرف‌ (بهشهر) در عصر صفوی

Abstract

باغ ایرانی از قدیمی‌ترین و مهم‌ترین باغ‌های جهان به شمار می‌رود. اصولاً ایرانیان با تصوری که به‌واسطه دیدگاه‌های دینی‌شان از بهشت داشتند به خلق بهشت زمینی (باغ) در مناطق مختلف مبادرت نمودند که یکی از این مصادیق، بهشهر در ایالت تبرستان است. بهشهر، واقع در شرقی‌ترین منطقه استان مازندران، از سمت جنوب به کوه‌های البرز و بخش هزارجریب- که آن هم جزئی از بهشهر هست- محدود می‌شود. آب‌وهوای معتدل و مرطوب خزریِ بهشهر موجب توجه شاهان صفوی به باغ‌سازی در آن شد. مسئله تحقیق حاضر این است که مؤلفه‌های امنیتی باغهای تاریخی بهشهر در دوره صفویه تابع کدام متغیرها بوده‌اند؟ روش تحقیق در این مقاله، روش تاریخی (استقرائی) و شیوه نگارش و تدوین آن به‌صورت توصیفی – تحلیلی میباشد. استخراج اطلاعات و داده‌ها نیز به‌صورت کتابخانه‌ای صورت گرفته است. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد عوامل اثرگذاری چون جریان رودخانهها و جوی‌های سطح شهر، خاک حاصلخیز، دمای مناسب، وجود انواع چشمهها و قناتها و نیز موقعیت راهبردی و دفاعی محدوده موردنظر موجب شد تا مهم‌ترین باغ‌های شش‌گانه بهشهر که عبارت بودند از: باغ‌های چهلستون، چشمه عمارت، خلوت، شمال، صاحب‌الزمان و تپه، در عصر صفوی و با دستور شاه‌عباس (1021 هـ. ق) و جانشینانش احداث شوند. مجموعه باغ‌های مذکور با دیوارهای بلندی از یکدیگر جدا میشدند و هر یک برای ورود، دارای دروازه‌های مجزا بودند که امروزه اثری از آن‌ها باقی نیست.