بررسی نقش و جایگاه خاتون‌های ایلخانی در عرصه‌های نظامی - امنیتی (756 ـ 651 ه.ق)

Abstract

در عصر حکومت ایلخانان مغول در ایران، زنان خاندان حاکم فرصت حضور بیشتر و پررنگتری را در صحنه‌های سیاسی و اجتماعی پیدا کردند. در چنین شرایطی که ریشه در سنّت‌های قومی این حاکمان داشت، مادران و همسران ایلخانان از نقش قابل‌ توجهی در امور مختلف حکومتی اعم از تعیین جانشین، عزل و نصب‌های سیاسی- دیوانی برخوردار شدند. در این میانیکی از عرصه‌های کمتر شناخته شده‌ نقش‌آفرینی زنان درباری، میزان حضور و تأثیرگذاری آنان در امور مرتبط با سپاه یا به بیان امروزی مسائل نظامی ـ امنیتی است. با توجه به بنیاد و کارکرد نظامی حکومت‌ ایلخانی و اهمیت سپاه در این دوره و تداوم برخوردهای نظامی در طول حیات آنها جای این پرسش هست که جایگاه و چگونگی حضور زنان خاندان حاکم در عرصهنظامی و مسائل مرتبط با آن همچونجنگ‌هاچگونهبودهاست؟بههمین جهت پرسش درباره چگونه و حدود این حضور و تأثیرگذاری، محور اصلی مقاله حاضر قرار گرفته است تا با استفاده از روش توصیفی - تحلیلی ابعاد موضوع مورد کنکاش قرار گیرد. این بررسی نشان می‌دهد نقش‌آفرینی زنان خاندان حاکم دوره ایلخانی در عرصههای نظامی ـ امنیتی ابعاد و پیامدهای گوناگونی داشته است که از همراهی روحیه‌بخش با ایلخان مغول در لشکرکشی‌ها و مشارکت در تصمیمگیریهای نظامی تا برافروختن جنگ یا جلوگیری از بروز آن و برقراری صلح را در بر می‌گرفت.