جنبش‌های اجتماعی به مثابه قدرت نرم

Abstract

زمینه و هدف: در چند دهه اخیر ظهور جنبش‌های اجتماعی، گستره متنوعی از اشکال رفتار جمعی را مطرح ساخته که از نظر اهداف، ماهیت و روش مبارزه، با جنبش‌های کلاسیک (سنتی) تفاوت اساسی دارد. این رویکرد جدید، معطوف به قدرتی است که به تعبیر استیون لوکس «بعد سوم قدرت» نام گرفته است. قدرتی که ماهیت آن متفاوت‌شده و چهره تازه‌ای‌یافته که مبتنی بر ذهنیت‌‌‌پردازی و اقناع‌سازی است. در ایران، تغییرات گسترده فرهنگی و اجتماعی، به‌ویژه در کلان‌شهرها و نیز توسعه ارتباطات، زمینه‌های مناسبی را برای شکل‌گیری این‌گونه جنبش‌ها فراهم ساخته‌اند. هدف این تحقیق شناسایی ابعاد این جنبش‌ها و بررسی میزان‌گرایش آنان به قدرت نرم می‌باشد و در این راستا سؤال اساسی تحقیق این است که در ایران کنونی تا چه میزان رویکرد جنبش‌های اجتماعی معطوف به بعد سوم قدرت (قدرت نرم) گردیده است؟ روش: روش تحقیق توصیفی- پیمایشی است. ابزار گردآوری داده‌ها، پرسشنامه، در قالب طیف لیکرت می‌باشد. جامعه آماری شامل فرماندهان و مدیرانی است که به لحاظ اقتضای شغلی، با جنبش‌های اجتماعی ارتباط نزدیک داشته‌اند. که به تعداد 72 نفر و از طریق روش تصادفی طبقه‌ای انتخاب‌شده‌اند. یافته‌ها:‌یافته‌های تحقیق نشان داد که در ایران چند دهه اخیر، جنبش‌های اجتماعی به بعد سوم قدرت (قدرت نرم)‌ گرایش‌یافته‌اند. آنها از نظر ویژگی و ماهیت، معطوف به فرهنگی‌شدن، ارزشی و هنجاری‌شدن، اقناع‌سازانه و خشونت‌گریزی گردیده و عمدتاً از ابزارهای خاصی چون‌رسانه، هنر، نمادگرایی و ... برای نشان دادن اعتراض و مبارزه استفاده کرده‌اند. نتیجه اینکه، مدیریت و کنترل آنها باید با در نظر گرفتن این واقعیت‌ها صورت‌پذیرد.