مدل پاسخگویی سه بعدی: نگاهی متفاوت به پاسخگویی

Abstract

زمینه و هدف: پاسخگویی یکی از ضرورت‌های حکمرانی نوین در عصر حاضر است و در صورتی که تحقق یابد به تقویت رابطه اصیل ـ وکیل میان شهروندان و کارگزاران، افزایش اثربخشی و شفافیت در عملکرد سازمان‌ها، کاهش فساد (مالی، اداری و. .. )، افزایش انسجام و مشروعیت نظام سیاسی منجر خواهد شد. روش: در این مقاله مروری ضمن تعریف پاسخگویی در قالب رویکردهای هنجاری و توصیفی به بیان کارکردها و نیز کژکارکردهای آن در قالب مفاهیمی چون معضل پاسخگویی، تله پاسخگویی، تناقض پاسخگویی و اقدامات تدافعی و خصمانه پرداخته شده است. همچنین به گونه‌شناسی پاسخگویی در انواع پژوهش‌ها اشاره شده و الگویی تازه تحت عنوان پاسخگویی سه‌بعدی ارائه گردیده تا از این طریق سازمان‌ها و نهادهای دولتی همچون نیروی انتظامی که با ناظران و پاسخ‌خواهان متعددی در درون حاکمیت و جامعه مدنی روبرو هستند بتوانند به گونه‌ای اثربخش به پاسخگویی در زمینه‌های مختلف بپردازند. نتیجه‌گیری: در نهایت با استفاده از واقعه انفجار شاتل فضایی چلنجر بر این نکته تأکید شده که الگوی پاسخگویی سه بعدی، نظام پاسخگویی متوازن(360 درجه) و جامعی را شکل می‌دهد که بر اساس آن غالب کارکردهای پاسخگویی برای سازمان‌ها و نهادهای دولتی از جمله نیروی انتظامی که دارای گستره عملکردی وسیع و برد تایثرگذاری گسترده‌ای در جامعه هستند محقق خواهد شد.