بررسی شبکه دسترسی در بافت‌های فرسوده شهری (مورد مطالعه: محله فرحزاد تهران)

Abstract

شبکه‌های دسترسی یکی از تأثیرگذارترین عوامل بر ایجاد ساختار و استخوان‌بندی اصلی شهرهاست که در طول تاریخ در بازه‌های زمانی خاص و به‌علت تغییر نیازهای ساکنان، نیازمند روزآمدی و تطابق با شرایط زمانی و مکانی خود بوده است. در صورت ساماندهی شبکه دسترسی به‌عنوان شاه‌راه‌های حیاتی شهر، بافت شهری قادر به ادامه حیات خود بوده و امکان رشد و توسعه هرچه بیشتر شهر را فراهم می‌کند. بی‌شک یکی از مهم‌ترین معضلات بافت‌های فرسودة شهری، ناکارآمدی شبکة ارتباطی است. معابر کم‌عرض، درهم تنیده، غیرهندسی و ناهماهنگ با نیازهای دسترسی، افزون بر این‌که آمدوشد و دسترسی به بافت را برای ساکنان دشوار می‌سازد، تأمین خدمات و تأسیسات شهری را نیز با دشواری روبه‌رو می‌کند. باتوجه به نقش انکارناپذیر شبکه ارتباطی در بازطراحی و ساماندهی بافت‌های فرسوده شهری؛ ارائه و تدوین هرگونه طرح در این راستا نیازمند به‌کارگیری و رعایت اصول و قواعد طراحی شبکه ارتباطی ازجمله میزان نفوذپذیری کالبدی و بصری، سلسله مراتب معابر شهری، مقاطع طولی و عرضی مناسب و ... است. مقاله حاضر به‌دنبال ارائه چارچوبی مناسب برای اصلاح شبکه معابر شهری در بافت‌های فرسوده برای تسریع عمل نوسازی و بازگرداندن حیات شهری در این مکان‌هاست. نتایج این مطالعه نشان داد که بافت روستا- شهری فرحزاد به‌علت ارگانیک‌بودن، عرض کم معابر، عدم رعایت سلسله مراتب عملکردی، دسترسی‌های فراوان، تداخل حرکت سواره و پیاده، شیب زیاد و استفاده از شبکه راه‌ها، موجب افزایش زمان دسترسی ساکنان و کاربران بافت به خدمات شهری شده است و این معضلات در زمان پیک ترافیک موجب کاهش کارایی شبکه ارتباطی فرحزادی می‌شود.