فقه شیعه در تاریخ خود دوره‌های مختلفی را پشت سر نهاده است؛ از دوره «تقنین» و «تبیین و تفسیر» در عصر حضور تا دوره «تدوین منابع حدیثی» و «تفقه و اجتهاد» و فراز و فرود هر کدام تا پیروزی انقلاب اسلامی ایران. اما تأسیس نظام ...

در برخی از نظامهای حقوقی جهان، استیفای حق بر عهده شهروندان جامعه قرار می-گیرد، بدون آنکه استیذان از حاکم، شرط احقاق حق در آن مورد خاص محسوب شود. «مقابله به مثل» که در لسان فقهی به «تقاص» یا «مقاصّه» شهرت دارد، یکی از این ...

در این مقاله، دو نظریة معروف فقهی مبنی بر اینکه «انکار ضروری دین، موجب کفر و ارتداد است» و «انکار ضروری در صورتی که به تکذیب پیامبر منتهی شود، موجب کفر و ارتداد است»، مورد تجزیه و تحلیل فقهی قرار گرفته و با بررسی ...

«تصدّی منصب در دولت جائر» در کتب روایی و فقهی با عنوان «قبول ولایت از طرف جائر» مطرح شده است. «حرمت همکاری» و «حرمت قبول منصب در دستگاه غاصب و ظالم» فی الجمله مقبول فقیهان امامیه است. آنچه مورد اختلاف است، «قبح ذاتی»، ...

در این مقاله، نخست «اهمیت نماز جمعه در فقه شیعه» و سپس مباحثی درباره دو رسالة نماز جمعه به زبان فارسی و عربی به قلم آیةالله وحید بهبهانی و نظر ایشان مبنی بر وجوب تخییری نماز جمعه در عصر غیبت، مورد بررسی قرار می‌گیرد. بخش ...

در این مقاله، دیدگاه‌های مختلف در موضوع تعزیر گنهکاران و اختیارات حاکم اسلامی بررسی می‌شود. برخی از فقیهان، تعزیر هر گنهکاری را روا و از اختیارات حاکم اسلامی می‌دانند؛ هر چند در شریعت اسلامی برای آن گناه از اجرای حدّ یا ...

تردیدی نیست که یکی از مسائل مهم و مورد ابتلای جامعۀ امروزی ما مسأله ذبائح اهل کتاب است که دارای ثمرات علمی و عملی فراوانی است. البته مراد ذبائحی است که اهل کتاب، مطابق با شرایط اسلام ذبح کرده باشند. از آنجا که امروزه، ...

«ضمان» در برابر زیانی که دولت یا کارکنان آن به شهروندان می‌رسانند از مسائل مهم و پردامنه‌ای است که در فقه به صورت خاص چندان مورد توجه قرار نگرفته است. آنچه بر اهمیت این موضوع افزوده از یک سو گسترش قلمرو خدمات و در نتیجه، ...

نشست علمی نقد کتاب «آستانة تجدد» نوشته حجةالاسلام و المسلمین دکتر داود فیرحی؛ استاد گروه علوم سیاسی دانشگاه تهران توسط حجةالاسلام و المسلمین سیدجواد ورعی؛ دانشیار گروه فقه و حقوق پژوهشگاه حوزه و دانشگاه در مؤسسه فهیم برگزار ...

زندگی انسان پیوسته در معرض خطر قرار دارد؛ گاه اقدامات دیگران، خطری را متوجه جان ما می‎کند و گاه اقدامات خودمان، چنین پیآمدی برای‎مان دارد. در صورت دوم، وظیفة حفظ نفس، ما را از چنین رفتارهایی بازمی‎دارد، ولی آیا در مواردی ...

از جمله مسائل مطرح پیرامون رویکرد فقهای متقدم که منجر به بروز پاره‎ای مشکلات و ابهامات در احکام فقهی شده است، مطرح‎شدن مسائل و فروع مربوط به یک مبحث به طور همزمان در دو موضع و باب مختلف فقهی است. یکی از کامل‎ترین نمونه‎های ...

در این مقاله، مسأله استقلال یا عدم استقلال دختر بالغ باکره در ازدواج بررسی شده است. پس از نقل نظریات هشتگانه در مسأله و مقتضای اصول و قواعد بیان شده، آنگاه طوائف سه‌گانه روایات در موضوع بحث مطرح و به دقت درباره دلالت آنها ...

در این مقاله، ابتدا به اهمیت ازدواج و تشکیل خانواده و متقابلاً ناگوار بودن طلاق در فرهنگ اسلامی پرداخته و از نفقه به عنوان حق زن و تکلیف مرد در زندگی از دیدگاه فقهی و حقوقی سخن گفته شده است. همچنین با اشاره به قوانین و ...

میپردازد و برخی پرسشهاا و ااالش هاا ی » روانشناسی « و » فقه « این مقاله به رابطه گوناگون را در این عرصه، مطرح میکند. هدف از این جسااار ، گشاودن بااگ گگا او و تعامل بیشار دو عرصه معرفای روانشناسی و فقاه اسا . روپ ...

نقد کتاب «بررسی فقهی فرمانبرداری و نافرمانی مدنی» نوشته حجت الاسلام سید جواد ورعی، با حضور اساتید محترم حوزه و دانشگاه آقایان: دکتر سیدمحمدرضا بهشتی، دکتر محمدحسن ضیایی‎فر، دکتر رضا اسلامی، دکتر محمدحسین مظفری و دکتر مصطفی ...

قاعده فقهی «نفی سبیل» در مباحث مختلف فقهی مورد استناد فقیهان قرار گرفته است. «عدم جواز انتقال قرآن» و «عدم جواز انتقال عبد مسلمان» به کافر، نمونه‎هایی از این احکام فقهی است. در این مقاله ضمن طرح، نقد و بررسی دیدگاه‎های ...

قاعده نفی ظلم، موضوع یک نشست علمی در مؤسسه «مفتاح کرامت» است که توسط استاد صرامی، مطرح و از سوی استاد علی اکبریان مورد نقد و بررسی قرار گرفت. در این نشست به دلیل باور ارائه‌کننده بحث به متفاوت بودن «عدالت» و «نفی ظلم» در ...

یکی از مهم‎ترین دوره‎های تاریخ فقه شیعه، دورة پایان «فقه روایی» و آغاز «فقه تفریعی» است که تأثیر زیادی بر کلیت فقه شیعه به جا گذاشت. با شروع تفریعات جدید، فروع تازه‎ای به ابواب فقهی اضافه شدند که اصول جدیدی نیز با خود به ...

یکی از آسیب‎های جدی موجود در حوزه تبیین معارف دینی که گاه زمینه تحریف در معارف دین را پدید می‎آورد برداشت سطحی از برخی واژگان موجود در احادیث است.  یکی از این موارد واژگان استخفاف، تهاون و اضاعه در مورد نماز است. در مقاله ...

اصطلاح اسلام و کفر در عرصه‎های گوناگون فرهنگ اسلامی از کلام تا تفسیر و اخلاق و عرفان و فقه، بسیار مهم و پرکاربرد است. این اصطلاح هم در معنا و هم معیار در این عرصه‎ها تفاوت جدّی دارد. اسلام و کفر در اصطلاح فقه با پذیرش توحید ...